28 January 2014

Στέφανος Μάνος – Παρουσίαση του βιβλίου «Η Μάστιγα του Θεού»

e-rooster.gr, 6 Ιουνίου 2006
Στο τελευταίο τεύχος του Economist, της 3ης Ιουνίου, διάβασα ότι ο Πάπας Βενέδικτος μιλώντας την περασμένη εβδομάδα σε Πολωνούς καθολικούς κληρικούς τους είπε: “Οι πιστοί περιμένουν ένα μόνο πράγμα από τους ιερείς: να εξειδικευτούν στην προώθηση της συνάντησης του ανθρώπου με το Θεό. Δεν περιμένουν από τους ιερείς να είναι ειδικοί στα οικονομικά, ή τα δημόσια έργα ή την πολιτική”.
κάποια από τις εφημερίδες που τον τελευταίο καιρό επιδίδονται στη διανομή βιβλίων θα μπορούσε να περιλάβει “Τη Μάστιγα του Θεού” στο πρόγραμμα της
Αν αναλογιστείτε τη συμπεριφορά του Αρχιεπισκόπου θα συνειδητοποιήσετε ότι κάνει ακριβώς το αντίθετο από εκείνο που συνέστησε στους καθολικούς κληρικούς της Πολωνίας ο Πάπας. Ο Αρχιεπίσκοπος ασχολείται με την πολιτική, τα οικονομικά, την εξωτερική πολιτική και πολλά άλλα, δεν υπέπεσε όμως στην προσοχή μου να ασχολείται καθόλου με τη συνάντηση του ανθρώπου με το Θεό.
Δεν είμαι κατάλληλος να υποδείξω στον Αρχιεπίσκοπο το ρόλο του, ούτε να κρίνω τα πεπραγμένα του, αλλά είμαι βέβαιος ότι τα πεπραγμένα του και η εν γένει συμπεριφορά του αποτελούν τη γενεσιουργό αιτία του βιβλίου του Μανώλη Βασιλάκη “Η Μάστιγα του Θεού”.


“Η Μάστιγα του Θεού” είναι ένα πολεμικό βιβλίο. Σε κανένα σημείο ο συγγραφέας δεν κρύβει τα αισθήματα του. Όχι απέναντι στην Εκκλησία, αλλά απέναντι στον Αρχιεπίσκοπο. Τα έντονα αισθήματα του συγγραφέα όμως, δεν μπορούν να παρασύρουν τον αναγνώστη σε μια επιπόλαιη ή βιαστική απόρριψη των όσων καταμαρτυρεί στον Αρχιεπίσκοπο, διότι το βιβλίο αποτελείται από εξαντλητική παράθεση κειμένων και δηλώσεων του Αρχιεπισκόπου, και άλλων για τον Αρχιεπίσκοπο, που καλύπτουν την περίοδο από την έναρξη της δικτατορίας μέχρι σήμερα. Όποιος διαβάσει το βιβλίο θα μπορέσει να διαμορφώσει προσωπική γνώμη για τον Αρχιεπίσκοπο, χωρίς να χρειάζεται τους επιθετικούς χαρακτηρισμούς του συγγραφέα.
Ελπίζω ότι όλα τα μέλη της Ιεραρχίας θα μελετήσουν το βιβλίο του κ. Βασιλάκη. Ελπίζω επίσης ότι το βιβλίο θα διαβαστεί από όλους τους απλούς κληρικούς που δεν μετέχουν στα ανώτερα κλιμάκια της Ιεραρχίας και στενοχωρούνται για όσα περίεργα και ανήκουστα συμβαίνουν εκεί. Θα αποτελούσε σπουδαία κίνηση του εκδότη αν θέσπιζε ειδική χαμηλή τιμή για τους απλούς ιερείς. Αλλά και οι πιστοί θα έπρεπε να χαρίζουν το βιβλίο στον παπά της ενορίας τους. Όσο πιο πολλοί ενημερωθούν, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες κάτι να αλλάξει. Αλλά και κάποια από τις εφημερίδες που τον τελευταίο καιρό επιδίδονται στη διανομή βιβλίων θα μπορούσε να περιλάβει “Τη Μάστιγα του Θεού” στο πρόγραμμα της.
Το βιβλίο του κ. Βασιλάκη, σε αντίθεση με πολλά ελληνικά βιβλία, είναι εφοδιασμένο με Γενικό Ευρετήριο ονομάτων. Το γεγονός προσφέρει ανεκτίμητη βοήθεια στον αναγνώστη. Μπορεί για παράδειγμα πολύ εύκολα να εντοπίσει στις 666 σελίδες του βιβλίου τις αναφορές στους κ.κ. Ιάκωβο Γιοσάκη και Απόστολο Βαβύλη, ή στους κ.κ. Δαφέρμο, Σταθόπουλο και Σημίτη, κοκ.
Κατά τη γνώμη μου η συμπεριφορά του Αρχιεπισκόπου είναι το αποτέλεσμα του νομικού πλαισίου που υπάρχει για την Εκκλησία. Αργά ή γρήγορα ήταν μοιραίο να εμφανιστεί ένας Αρχιεπίσκοπος, όπως ο σημερινός, που να αξιοποιήσει τις αμφισημίες του Συντάγματος και των νόμων.
Πριν από 7 χρόνια ως Πρόεδρος των Φιλελευθέρων ζήτησα από τον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Σταθόπουλο να φροντίσει να εφαρμοστεί ο νόμος και να απαγορευτεί η αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Την επιστολή μου ο κ. Σταθόπουλος διαβίβασε στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων του κ. Δαφέρμου και εκδόθηκε η απόφαση που απαγόρευσε την αναγραφή του θρησκεύματος. Έξι μήνες αργότερα, το Νοέμβριο 2000, οι Φιλελεύθεροι γνωστοποιήσαμε τις συνολικές θέσεις μας για τη ρύθμιση των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας. Το 2005 η Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου επεξεργάστηκε το θέμα και ετοίμασε ένα σχέδιο νόμου για τη ρύθμιση των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας. Την πρόταση καταθέσαμε μαζί με άλλους στη Βουλή και η Βουλή, πριν από 75 ημέρες, την απέρριψε με την πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή των εκπροσώπων του 85% του Ελληνικού λαού. Δεν σας κρύβω την απογοήτευση που μου προκάλεσε η στάση του ΠΑΣΟΚ που στο τελευταίο συνέδριο του είχε ξεκάθαρα τοποθετηθεί υπέρ μια τέτοιας ρύθμισης. Για τη Νέα Δημοκρατία δεν έχω να πω τίποτε παρά μόνο να θυμίσω ότι ασκεί τέτοια τρομοκρατία σε βάρος των βουλευτών της, ώστε κανείς εξ εκείνων που έβλεπαν την πρόταση θετικά δεν τόλμησε να την ψηφίσει.
Μερικές μουσουλμανικές χώρες, όπως για παράδειγμα το Ιράν, είναι σήμερα μια ζωντανή απόδειξη ότι η ανάμειξη κληρικών σε κρατικές λειτουργίες οδηγεί σε μείωση των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των πολιτών. Αλλά και η μακρόχρονη ιστορία της Δύσης, στην οποία έχομε επιλέξει να ανήκουμε, το ίδιο ακριβώς δείχνει. Η ανάμειξη κληρικών σε κυβερνητικά καθήκοντα οδηγεί σε περιορισμό των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των πολιτών.
Βασικό χαρακτηριστικό της ελευθερίας είναι η ανεκτικότητα. Την ανεκτικότητα για το διαφορετικό, από τη φύση της, δεν μπορεί να επιδείξει η Εκκλησία. Όχι μόνο η δική μας αλλά και οποιαδήποτε άλλη θρησκευτική οργάνωση. Διότι είναι αδύνατο να συνυπάρξουν το θρησκευτικό δόγμα και η ανεκτικότητα. Κάθε ανάμειξη της Εκκλησίας σε κρατικά καθήκοντα ενέχει τον κίνδυνο περιορισμού της ανεκτικότητας και συνεπώς, περιορισμού των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των πολιτών.
Κάθε ανάμειξη της Εκκλησίας σε κρατικά καθήκοντα ενέχει τον κίνδυνο περιορισμού της ανεκτικότητας και συνεπώς, περιορισμού των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των πολιτών
Το Σύνταγμα επιβάλλει στο κράτος να είναι αυστηρά ουδέτερο απέναντι σε όλες τις θρησκείες. Γι αυτό η ομολογιακή διδασκαλία των παιδιών που φοιτούν σε κρατικά σχολεία πρέπει να γίνεται από τις οικογένειες τους και την εκκλησία τους και όχι από κρατικούς λειτουργούς. Αυτό επιβάλλει το άρθρο 13 του Συντάγματος και η κοινή λογική όσων επιθυμούν να υπάρχει πράγματι ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης.
Η επιταγή για το απαραβίαστο της θρησκευτικής συνείδησης εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Σύνταγμα του Ρήγα και ξανά στο Σύνταγμα του 1927. Σήμερα η επιταγή αυτή είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Διότι από τότε η Ελλάδα έχει αλλάξει. Άλλαξε μετά τη μαζική είσοδο οικονομικών μεταναστών που ζουν και δραστηριοποιούνται στο τόπο μας. Ο συνολικός αριθμός δεν είναι απολύτως γνωστός, μπορεί όμως να αντιστοιχεί σε 10 έως 15% του πληθυσμού. Το πιθανότερο είναι ότι θα αυξηθεί. Η συνταγματική επιταγή δεν αφορά μόνο τους Έλληνες, αλλά όσους ζουν στην Ελλάδα. Η παραβίαση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των ανθρώπων αυτών, που επέλεξαν να ζήσουν και να δραστηριοποιηθούν στην Ελλάδα, δεν είναι μόνο αντίθετη με το Σύνταγμα, τις Διεθνείς Συμβάσεις και τους πανανθρώπινους ηθικούς κανόνες αλλά και συνάμα πρόκληση για μελλοντικές ταραχές. Όπως αυτές που έζησαν άλλες κοινωνίες της Δύσης που δεν συμπεριφέρθηκαν στους μετανάστες όπως συμπεριφέρονται στους γηγενείς πολίτες τους.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών δηλώνει ότι δεν έχει αντίρρηση να δημιουργηθεί τζαμί στον Ελαιώνα ή στην Παιανία. Ελάχιστοι φαίνεται να προβληματίζονται από το γεγονός ότι άποψη για το που θα προσεύχονται οι μουσουλμάνοι έχει ο επικεφαλής της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και κανείς δεν γνωρίζει ή ενδιαφέρεται να μάθει τι προτείνουν οι Αθηναίοι μουσουλμάνοι. Δεν θα ήταν λογικό να έχουν χώρους λατρείας κοντά στις περιοχές όπου ζουν; Αν στην Αθήνα υπάρχουν περισσότεροι από 300.000 μουσουλμάνοι δεν θα ήταν λογικό να υπάρχει όχι ένα αλλά πολλά τζαμιά;
Όσα συμβαίνουν γύρω από αυτή την υπόθεση αποδεικνύουν αυτό που ισχυρίστηκα πριν. Η Εκκλησία, από τη φύση της, δεν μπορεί να δείξει ανεκτικότητα απέναντι σε αλλόθρησκους. Από την ώρα που η πολιτεία εκχωρεί δικαίωμα συναπόφασης στην Εκκλησία, η Εκκλησία επωφελείται για να πνίξει τους άλλους, τους διαφορετικούς. Γι’ αυτό δεν έχει και δεν πρέπει να έχει ανάμειξη σε κρατικές αποφάσεις η Εκκλησία. Η ανέγερση τζαμιών είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους που οφείλει να εγγυηθεί, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, την ανεμπόδιστη λατρεία όσων ανήκουν σε αυτή τη θρησκεία. Κάτω από πίεση η κυβέρνηση άφησε να περάσει, την περασμένη εβδομάδα, μια μεσοβέζικη τροπολογία σύμφωνα με την οποία για τους ορθόδοξους ναούς θα αποφασίζει η ναοδομία – αν είναι δυνατόν; – και για τους χώρους λατρείας των άλλων θρησκειών, όχι η πολεοδομία αλλά το Υπ. Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Οι ατομικές ελευθερίες, τα ατομικά δικαιώματα αντιστρατεύονται προφανώς τα συμφέροντα των μηχανισμών εξουσίας και των δύο κομμάτων εξουσίας
Η λογική της πλειοψηφίας δεν ισχύει όταν αναφέρεται σε ατομικά δικαιώματα. Η παλαιότερη πρόταση του Αρχιεπισκόπου να γίνει δημοψήφισμα για το ζήτημα της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες παραβίαζε τη βασική αυτή αρχή. Η πλειοψηφία, ακόμη και η συντριπτική πλειοψηφία, δεν νομιμοποιείται να παραβιάζει τα δικαιώματα –όπως αυτά ορίζονται στο Σύνταγμα- της μειοψηφίας. Αντιθέτως, οφείλει να τα σέβεται. Ακόμη και ενός μόνο ανθρώπου. Υπήρξε ασυγχώρητο ατόπημα της Νέας Δημοκρατίας και προσωπικά του σημερινού πρωθυπουργού ότι, για μακρύ χρονικό διάστημα, υπέθαλψε αυτή την κατάφορη παραβίαση, όχι μόνο του Συντάγματος αλλά και όλων των ηθικών αρχών και κανόνων μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Ευτυχώς, ο κ. Καραμανλής φαίνεται να συνειδητοποίησε το ατόπημα και λησμόνησε όσα είχε υποσχεθεί να κάνει. Μένει βέβαια η υπογραφή του στο δημοψήφισμα του κ. Χριστόδουλου.
Η Ελλάδα όπως απέδειξε η απογοητευτική στάση τόσο της κυβέρνησης όσο και του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί ακόμη, παρά τις βαρύγδουπες διαβεβαιώσεις και τις συνταγματικές επιταγές, να αποφασίσει να τοποθετήσει στο βάθρο που τους ανήκει τα ατομικά δικαιώματα. Οι ατομικές ελευθερίες, τα ατομικά δικαιώματα αντιστρατεύονται προφανώς τα συμφέροντα των μηχανισμών εξουσίας και των δύο κομμάτων. Οι ατομικές ελευθερίες έρχονται σε σύγκρουση με το συγκεντρωτικό και αυταρχικό κράτος που επιλέγουν και τα δύο κόμματα στην κυβερνητική τους εκδοχή.
Η φοβισμένη στάση της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ αποτελεί απόδειξη της πολιτικής δύναμης που έχει αποκτήσει η Εκκλησία εξ αιτίας του νομικού περιβάλλοντος που οι ίδιοι μικροπολιτικοί διαμόρφωσαν. Ο Αρχιεπίσκοπος, περισσότερο από οποιονδήποτε προκάτοχο του, από αυτούς που θυμάμαι τουλάχιστον, αξιοποιεί αυτή τη δύναμη, όχι πάντως για να μας φέρει πιο κοντά στο Θεό.

27 January 2014

Πρώτη δέσμη αντιύλης


naftemporiki.gr, 27/1/2014

Επιστήμονες στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών (CERN), δημιούργησαν για πρώτη φορά δέσμη από άτομα αντι-υδρογόνου, επιτελώντας ένα ακόμη σημαντικό βήμα στη μελέτη για τις ιδιότητες της αντιύλης. Το επίτευγμα περιγράφεται στη δημοσίευση των επιστημόνων του πειράματος ASACUSA (Atomic Spectroscopy And Collisions Using Slow Antiprotons) στο περιοδικό Nature Communications.

Κάθε σωματίδιο ύλης έχει και το αντίστοιχο σωματίδιο αντιύλης και το αντι-υδρογόνο, το πιο απλό άτομο αντιύλης, είναι το αντισωματίδιο του υδρογόνου, καθώς αποτελείται από ένα πυρήνα αντιπρωτονίου ο οποίος περιβάλλεται από ένα ποζιτρόνιο (το αντι-ηλεκτρόνιο). Η αντιύλη είχε προβλεφθεί θεωρητικά από το βρετανό φυσικό Πολ Ντιράκ το 1928, ως μία μαθηματικά αποδεκτή λύση στην εξίσωση που περιγράφει τα σωματίδια με ημιακέραιο σπιν από τα οποία αποτελείται και η συνήθης ύλη. Το πρώτο αντιπρωτόνιο εντοπίσθηκε πειραματικά στον επιταχυντή Bevatron στις ΗΠΑ λίγες δεκαετίες αργότερα, μία ανακάλυψη που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ του 1959.


Αντιύλη με κοσμική προέλευση δεν έχει παρατηρηθεί κάπου αλλού στο Σύμπαν, κάτι που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά αινίγματα αφού ως μορφή της ύλης είναι εξίσου πιθανή με τη συνήθη ύλη που παρατηρούμε γύρω μας. Έτσι η μελέτη των ιδιοτήτων της αντιύλης γίνεται αποκλειστικά στους επιταχυντές σωματιδίων, όπου τα αντισωματίδια παράγονται από συγκρούσεις και αντιδράσεις άλλων ενεργών σωματιδίων.

Το φάσμα του υδρογόνου και του αντι-υδρογόνου θα πρέπει σύμφωνα με τη θεωρία να συμπίπτουν πλήρως, και η παραμικρή απόκλιση θα σημάνει αυτόματα πως υπάρχουν περιθώρια για νέα φυσική, που θα μπορούσε ίσως να εξηγήσει και την ασυμμετρία ύλης-αντιύλης στο Σύμπαν. Η αντίδραση της ύλης με την αντιύλη προκαλεί την αμοιβαία εξαΰλωση τους και την παραγωγή μεγάλης ποσότητας ενέργειας. Για το λόγο αυτό σε ένα πείραμα στο οποίο δημιουργείται αντιύλη είναι απαραίτητη η πλήρης απομόνωσή της από τη συνήθη ύλη, κάτι που στο CERN επιτυγχάνεται με τη χρήση μαγνητικών πεδίων που κρατούν δέσμιες τις ποσότητες ύλης σε συνθήκες κενού.

Το γεγονός πως το άτομο αντι-υδρογόνου είναι ηλεκτρικά ουδέτερο (αρνητικά φορτισμένος πυρήνας και θετικά φορτισμένο ποζιτρόνιο σε τροχιά), έθεσε μία ακόμη τεχνική δυσκολία στους επιστήμονες του CERN, την οποία όμως υπερκέρασαν αφού εντέλει κατάφεραν να δημιουργήσουν μία δέσμη από τουλάχιστον 80 άτομα αντι-υδρογόνου, η οποία διήνυσε 2.7 μέτρα. 

Η συγκεκριμένη θετική εξέλιξη στην έρευνα αντι-ύλης έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά από σημαντικές επιτυχίες τα τελευταία χρόνια, όπως η διατήρηση ατόμων αντι-υδρογόνου για 1000 δευτερόλεπτα από το πείραμα ALMA το 2011, ή η λεπτομερέστατη μέτρηση της μαγνητικής ροπής του αντιπρωτονίου το 2013 από το πείραμα ATRAP.

22 January 2014

Δ.Νανόπουλος: «Γιατί είμαστε εδώ, από που προήλθαμε»

ΑΠΕ-ΜΠΕ, arouraios.gr, 19/1/2014


Πόσο κοντά βρισκόμαστε στη διατύπωση μιας ενιαίας θεωρίας για όλες τις δυνάμεις που διέπουν τον κόσμο γύρω μας; Πώς γίνεται η ολική ενέργεια στο σύμπαν να είναι μηδέν και η ζωή να συνεχίζεται κανονικά; Πόσα σύμπαντα υπάρχουν;

Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνει ο διακεκριμένος καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, Δημήτρης Νανόπουλος, με αφορμή την εγκατάστασή του ως αντιπροέδρου της Ακαδημίας Αθηνών, που έγινε την Τρίτη 14 Ιανουαρίου 2014.



«Παλιά νομίζαμε ότι η Γη είναι το κέντρο του κόσμου. Και δεν είναι. Ότι το ηλιακό σύστημα είναι το μόνο. Και δεν είναι. Μέχρι το 1925 πιστεύαμε ότι ο γαλαξίας μας ήταν το σύμπαν. Όχι μόνο δεν είναι, αλλά υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες με εκατό δισεκατομμύρια άστρα ο κάθε γαλαξίας. Ακούστε τώρα το νούμερο που θα σας πω: Έχουμε καταλήξει ότι υπάρχουν, δυνητικά, 10 εις την 500στή είδη συμπάντων. Αυτό σημαίνει, ότι κάποια από αυτά μπορεί και να μην συμβούν, αλλά και ότι πολλά μπορεί να υπάρξουν πολλές φορές», τόνισε ο καθηγητής στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, αναφερόμενος στα δεδομένα, που σταδιακά αποδεικνύονται και πειραματικά. Όπως έγινε με το περίφημο πρόγραμμα του CERN, το οποίο απέδειξε την ύπαρξη του σωματιδίου του Χιγκς, διαδικασία που δεν θα μπορούσε να συμβεί χωρίς τη συμβολή του κ. Νανόπουλου και της ομάδας του.

Οι στιγμές αυτές κατά τις οποίες η ομάδα μου κι εγώ ανακαλύπταμε κάτι καινούργιο, ήταν για μένα οι σημαντικότερες. Οπως έγινε με την εργασία που κάναμε το 1975-76 στο CERN, σχετικά με το σωματίδιο του Higgs. Τα υπόλοιπα βραβεία, θέσεις, συνεντεύξεις, είναι πολύ ευχάριστα και ωραία, αλλά τα θεωρώ συμπαρομαρτούντα σε σχέση με την ανείπωτη χαρά της ανακάλυψης», δήλωσε, αναφερόμενος στις μεγαλύτερες στιγμές της σταδιοδρομίας του, που δεν ήταν λίγες. Φυσικά σε αυτές συγκαταλέγονται και οι επαληθεύσεις.

Δεν μπορώ να πω ότι δεν συγκινήθηκα όταν ο Πίτερ Χιγκς, στην ομιλία του κατά την απονομή του Νόμπελ, αφού ανέφερε όλη την ιστορία για το σωματίδιο μέχρι το 1966, στο τέλος μίλησε και για τη δική μας ερευνητική ομάδα», συμπλήρωσε.

Πού βρίσκεται τώρα η έρευνα

Τώρα, η έρευνα βρίσκεται σε άλλη φάση, καθώς ο επιταχυντής του CERN έχει κλείσει για συντήρηση και θα ξεκινήσει πάλι αρχές του 2015.» Ο ίδιος εξηγεί τον λόγο που τον περιμένει με μεγάλη αγωνία: «Η ανακάλυψη του σωματιδίου του Χιγκς είναι το τέλος μιας μεγάλης ιστορίας, αλλά και η αρχή μιας ακόμα μεγαλύτερης. Θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει και μια άλλη ομάδα σωματιδίων, τα λεγόμενα υπερσυμμετρικά, τα οποία θα είναι πολλά, μπορεί και της τάξεως του 100. Δηλαδή, σχεδόν ό,τι σωματίδιο βρίσκεται αυτήν τη στιγμή στη φύση, θα υπάρχει κατά κάποιον τρόπο και το "ξαδελφάκι" του, με άλλη μάζα. Δεν πρόκειται για καινούργια πράγματα, όμως παίρνουν πολύ μεγαλύτερη σημασία μετά την πειραματική ανακάλυψη του σωματιδίου του Χιγκς, καθώς επαληθεύεται σταδιακά το όνειρο της μεγάλης ενοποίησης. Ότι δηλαδή όλες οι δυνάμεις είναι μία, ότι υπάρχει μια βασική θεωρία, με την οποία μπορούμε να καταλάβουμε τον κόσμο, από την απαρχή του έως τώρα, στηριγμένοι μόνο σε πειραματικά δεδομένα της φυσικής», τονίζει ο κ. Νανόπουλος, αναφερόμενος στα δεδομένα που εμπλουτίστηκαν με το περίφημο πείραμα στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών Ευρώπης CERN, στο οποίο συμμετείχε ως εθνικός εκπρόσωπος της Ελλάδας.

Όμως, τι σημαίνουν όλα αυτά για τις ζωές των απλών ανθρώπων; «Νομίζω ότι θα πρέπει να τους ελευθερώσει από πολλά υπαρξιακά ερωτήματα, όπως "γιατί είμαστε εδώ" και "πώς προήλθαμε". Γνωρίζουμε πειραματικά ότι η ολική ενέργεια στο σύμπαν είναι μηδέν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να δημιουργηθούν ζωή και φαινόμενα. Είναι ένα μηδέν δυναμικό. Και επειδή ξέρουμε ότι ισχύει η αρχή της διατήρησης της ενέργειας, το συμπέρασμα της παγκόσμιας κοσμολογίας, ότι το σύμπαν είναι μια διακύμανση του τίποτα, είναι σωστό. Όπως έλεγε και ο Καζαντζάκης, στο τίποτα ξεκινάμε και στο τίποτα φτάνουμε, κι αυτό το λέμε ζωή. Καμιά φορά σκέφτομαι, αυτοί οι άνθρωποι με τη δική τους προσέγγιση είχαν αναπτύξει τη σωστή φιλοσοφία, από άλλον δρόμο. Αυτό είναι και το μεγαλείο του ανθρώπινου μυαλού. Κι ερχόμαστε τώρα εμείς σαν το λαγό με τη χελώνα, αυτοί είναι οι λαγοί κι εμείς η χελώνα, σιγά- σιγά και τα στερεώνουμε και λέμε ότι αυτή η φιλοσοφική σχολή έχει δίκιο. Δεν νομίζω λοιπόν ότι όλα αυτά μπορούν να αφήσουν τον άνθρωπο ανεπηρέαστο», επισημαίνει. Εξάλλου, υπάρχουν πάντα και τα πρακτικά –τεχνολογικά- οφέλη από τέτοιες ανακαλύψεις, όπως έγινε με το Διαδίκτυο. Γιατί είναι γνωστό ότι χάρη στο πείραμα του CERN και στην εξυπηρέτηση των αναγκών επικοινωνίας των επιστημόνων που δούλευαν στο εν λόγω πρόγραμμα, υπάρχει σήμερα το λογισμικό εργαλείο του World Wide Web (www), που επιτρέπει τη σύνδεση των χρηστών του Ιντερνετ.

«Τα τελευταία χρόνια και μέσα από πειραματικά δεδομένα καταλήξαμε ότι γίνονται πολλές τέτοιες διακυμάνσεις και υπάρχουν πάρα πολλά σύμπαντα, αυτό που λέμε πολύ-σύμπαν. Σύμφωνα δε και με τη θεωρία των υπερχορδών, η απλή αυτοσυνέπεια μας λέει ότι πρέπει να ζούμε σε περισσότερες από τέσσερις διαστάσεις και συγκεκριμένα σε 10. Κάποιος όμως θα πει, μα εγώ βλέπω ότι ζούμε σε τέσσερις, κι αν αφήσουμε έξω τον χρόνο, σε τρεις διαστάσεις. Τι γίνεται; Οι άλλες έξι «διπλώνονται» σε κάθε σημείο, είναι πάρα πολύ μικρές και δεν μπορούμε να τις δούμε. Ο τρόπος που γίνεται αυτό το «δίπλωμα», μας καθορίζει και τους φυσικούς νόμους που λειτουργούν σε αυτό το σύμπαν. Άρα το σύμπαν, γεννιέται μαζί με τους φυσικούς νόμους του. Κάθε ένα από αυτά τα σύμπαντα έχει διαφορετικούς φυσικούς νόμους, γιατί αντιστοιχούν στον τρόπο που «διπλώνονται» οι έξτρα διαστάσεις. Έχουμε δηλαδή φτάσει τα τελευταία χρόνια να απαντούμε σε απίστευτα βαθιά ερωτήματα. Βέβαια δεν λέω ότι όλα αυτά είναι αποδεδειγμένα με την πειραματική έννοια, αλλά βλέπουμε όλο αυτό το σύμπλεγμα να ενώνεται με έναν πολύ ωραίο τρόπο. Μια πολύ καλή, κατανοητή και εμπεριστατωμένη ανάλυση για όλα αυτά βρίσκονται στο τελευταίο βιβλίο του Στίβεν Χόκινγκ το «Μεγάλο Σχέδιο»», δηλώνει ο ακαδημαϊκός, που δεν τον απασχολεί μόνον το τι γίνεται στα μακρινά πολύ-σύμπαντα, αλλά και στη μικρή και ταλαιπωρημένη από την κρίση Ελλάδα.

Δεν μπορώ να κοιτάξω έναν νέο στα μάτια 

«Ακόμα ξυπνάω και δεν το πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει φτάσει σε αυτό το σημείο. Για να βγούμε από το τούνελ, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να γίνει ανάπτυξη και να έρθουν επενδύσεις. Αλλά όχι με την μπότα πάνω στον τράχηλο, όπως μας έχουν. Η μόνη λύση, νομίζω, είναι να μας αφήσουν λίγο ελεύθερους, και δεν μιλώ για «κουρέματα» και τέτοια, αλλά για επιμήκυνση, «πάγωμα», πείτε το όπως θέλετε, ώστε να μην έχουμε συνέχεια από πάνω μας αυτή την μπότα. Ο κόσμος πολύ έχει αντέξει, δεν νομίζω ότι μπορεί να αντέξει παραπάνω», σημειώνει.

Όσο για τους νέους που φεύγουν λόγω κρίσης στο εξωτερικό, θεωρεί ότι καλά κάνουν. Έχει εξάλλου και τη δική του εμπειρία να καταθέσει, όταν έφυγε από την Ελλάδα το 1971 για να συνεχίσει τις σπουδές του. «Δεν μπορώ να κοιτάξω ένα παιδί στα μάτια και να του πω μείνε. Ξέρω ότι θα ενοχληθούν πολλοί γονείς με αυτό που λέω, αλλά πιστεύω ότι κάθε παιδί που έχει τη δυνατότητα και τη φλόγα μέσα του πρέπει να φύγει. Γιατί, όπως λέω συνέχεια, Ελλάδα δεν είναι μόνον ο γεωγραφικός χώρος. Είναι παντού. Όταν ξέρουν ότι κάποιος είναι καλός επιστήμονας, λένε Έλληνας είναι. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να βοηθήσεις τη χώρα σου. Γιατί λοιπόν να καταστραφεί μια γενιά;», αναρωτιέται.

Ο Δημήτρης Νανόπουλος εξελέγη το 1997, με την πρώτη ψηφοφορία, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ήταν 48 ετών, το νεότερο μέλος του ανώτατου πνευματικού ιδρύματος της Ελλάδας. Το περίεργο είναι ότι έναν χρόνο αργότερα, το Πανεπιστήμιο Αθηνών απέρριψε την πρόταση για τη μετάκλησή του στο τμήμα της Φυσικής. Έκτοτε δεν έγινε καμία κίνηση από καμία πλευρά. «Δεν το προσπάθησα. Εξάλλου, το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού. Δεν είχα και κάποια πρόταση που δεν μπορούσα να πω όχι. Υπήρχαν άνθρωποι που μου έλεγαν «βάλε υποψηφιότητα και θα σε υποστηρίξουμε». Μα και τότε που έβαλα, το ίδιο μου είπανε. Και ενώ είχα ήδη εκλεγεί ακαδημαϊκός. Αυτό πώς σας φαίνεται. Είναι σαν να είμαι στρατηγός, να πάω σε ένα σύνταγμα και να μου πουν ότι δεν γίνεσαι συνταγματάρχης. Αντίθετα, η Ακαδημία με τίμησε αμέσως. Αυτό είναι το παράδοξο», καταλήγει. 
Στη σελίδα arouraios.gr που δημοσιεύτηκε το άρθρο υπάρχουν και σχόλια αναγνωστών που έχουν επίσης ενδιαφέρον.

15 January 2014

Είναι οι θεσμοί, ανόητε

του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 12/1/2014
Αν κάποιος έβαζε στοίχημα τον 15ο αιώνα για το ποιος πολιτισμός θα κυριαρχήσει στον κόσμο, θα πόνταρε όλα τα λεφτά του στην Κίνα. Σίγουρα κανείς δεν θα σκεφτόταν την Ευρώπη. Το 1500 η μεγαλύτερη πόλη στον κόσμο ήταν το Πεκίνο με 600.000-700.000 κατοίκους. Ηταν μια καθαρή πόλη που είχε εκτεταμένο αποχετευτικό δίκτυο, ενώ το Λονδίνο των 20.000 κατοίκων ήταν ένα βρωμερό άθροισμα κατοικιών, με τα περιττώματα να παρασέρνονται από τα νερά στους δρόμους.
Η αυτοκρατορική Κίνα είχε από νωρίς πυξίδα, τυπογραφία, χαρτί, πυρίτιδα, ρολόγια, πορσελάνη, χυτοσίδηρο· ακόμη και σεισμογράφο!
Η Δυτική Ευρώπη τότε συνερχόταν από τη μεγάλη επιδημία της πανώλης, που είχε αποδεκατίσει τον μισό πληθυσμό. Την ώρα που τα τεράστια πλοία-θησαυροφυλάκια των Κινέζων αυτοκρατόρων όργωναν τους ωκεανούς «για να συλλέξουν φόρους από τους βαρβάρους» (και, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, ανακάλυπταν την Αμερική) η Ευρώπη μαστιζόταν από θρησκοληψίες ότι κάπου στον Ατλαντικό βρισκόταν το τέλος του επίπεδου κόσμου.
Και ξαφνικά η Κίνα φρέναρε και η Ευρώπη (με πρώτη την Αγγλία) άρχισε να απογειώνεται. Το 1433 έγινε αυτοκράτορας ο Χονγκ Τζι, ο οποίος απαγόρευσε τις υπερπόντιες αποστολές. Το 1661 οι κάτοικοι που ζούσαν στις νότιες παράκτιες περιοχές (η πιο δραστήρια εμπορική ζώνη της αυτοκρατορικής Κίνας) διατάχθηκαν να εγκατασταθούν στην ενδοχώρα σε απόσταση 27 χλμ. από τις ακτές. Στρατιωτικές μονάδες περιπολούσαν την ακτογραμμή για να επιβάλλουν το μέτρο, ενώ μέχρι το 1693 απαγορεύτηκε πλήρως η ναυσιπλοΐα.
Κινέζικο πλοίο του 15ου αιώνα και μπροστά η καραβέλα Santa Maria που
μετέφερε τον Χριστόφορο Κολόμβο και τους συντρόφους του στην Αμερική.
«Ο λόγος για τον οποίο τόσο η δυναστεία των Μινγκ όσο και η δυναστεία των Τσινγκ αντετίθεντο στο διεθνές εμπόριο», γράφουν οι Daron Acemoglou και James. A. Robinson, «είναι πλέον γνωστός: ο φόβος για τη δημιουργική καταστροφή. Ο πρωταρχικός στόχος των Κινέζων αυτοκρατόρων ήταν η πολιτική σταθερότητα. Το διεθνές εμπόριο θα μπορούσε να έχει αποσταθεροποιητικές τάσεις λόγω του πλουτισμού των εμπόρων και της συνεπακόλουθης αύξησης των διεκδικήσεών τους». Μια πολιτική απόφαση λοιπόν χαντάκωσε την Κίνα, την ώρα που οι πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί της φτωχής Βρετανίας γίνονταν όλο και πιο ανοιχτοί.
Το «αόρατο χέρι»
Αυτή ήταν η διαφορά της Κίνας με τη Δύση. Ενώ σε όλη την ιστορία της ο δράκος της Ανατολής είχε κλειστούς οικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς (από την απολυταρχία των αυτοκρατόρων πέρασε στην αποικιοκρατία και από εκεί στον κομμουνισμό), η Ευρώπη μέσα από πολέμους και επαναστάσεις έκανε όλο και πιο ανοιχτούς τους πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς της. Στη Δύση λειτούργησε το «αόρατο χέρι» του Ανταμ Σμιθ: οι άνθρωποι απέκτησαν το δικαίωμα να διαφεντεύουν τη μοίρα τους και προκόβοντας οι ίδιοι, πρόκοψαν και οι κοινωνίες τους.
«Οι ανοιχτοί οικονομικοί θεσμοί προστατεύουν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, διασφαλίζουν την ισότητα των ευκαιριών και ενθαρρύνουν τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες και δεξιότητες. Συντελούν στην οικονομική μεγέθυνση σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τους κλειστούς οικονομικούς θεσμούς, που είναι διαρθρωμένοι με τέτοιον τρόπο ώστε να αποσπούν πόρους από τους πολλούς προς όφελος των λίγων, ενώ δεν προστατεύουν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και δεν παρέχουν κίνητρα για την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων. Οι ανοιχτοί οικονομικοί θεσμοίυποστηρίζουν και υποστηρίζονται από τους ανοιχτούς πολιτικούς θεσμούς, δηλαδή τους θεσμούς που επιμερίζουν με πλουραλιστικό τρόπο σε ένα ευρύ φάσμα της κοινωνίας την πολιτική ισχύ», γράφουν οι Acemoglou και Robinson.
Αντιθέτως, με κλειστούς οικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς μπορεί να υπάρξει μια κατ' αρχήν οικονομική μεγέθυνση, αλλά δεν είναι βιώσιμη για δύο λόγους: «Πρώτον, η βιώσιμη οικονομική μεγέθυνση προϋποθέτει την καινοτομία και η καινοτομία δεν μπορεί να διαχωριστεί από τη δημιουργική καταστροφή, η οποία αντικαθιστά το παλιό με το νέο στο πεδίο της οικονομίας, αλλά και αποσταθεροποιεί τις υφιστάμενες σχέσεις εξουσίας στο πεδίο της πολιτικής.
Επειδή οι ελίτ που ελέγχουν τους κλειστούς θεσμούς φοβούνται τη δημιουργική καταστροφή, αντιστέκονται σε κάθε καινοτομία, με αποτέλεσμα να είναι βραχύβια η όποια οικονομική μεγέθυνση επιτυγχάνεται μέσα στο πλαίσιο των κλειστών θεσμών. Δεύτερον, καθώς όσοι ελέγχουν τους κλειστούς θεσμούς έχουν τη δυνατότητα να πλουτίζουν εις βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας, πολλοί εποφθαλμιούν την πολιτική εξουσία μέσα στο πλαίσιο των κλειστών θεσμών, με αποτέλεσμα πολλές ομάδες και άτομα να συγκρούονται για να τη θέσουν υπό τον έλεγχό τους. Ως εκ τούτου, στις κοινωνίες με κλειστούς θεσμούς υπάρχουν πολλές και ισχυρές δυνάμεις που τις ωθούν προς την πολιτική αστάθεια».
Ο ρόλος των ελίτ
«Και το κλίμα, οι φυσικοί πόροι, το "ελληνικό δαιμόνιο" ή η "ελληνική κακοδαιμονία" τι ρόλο παίζουν;» θα αναρωτηθούν κάποιοι. Μηδαμινό απαντούν οι συγγραφείς. Η ιστορία έδειξε ότι η Νότιος Αμερική, που είχε καλύτερο κλίμα και περισσότερες πλουτοπαραγωγικές πηγές από τη Βόρειο, δυστύχησε ενώ οι ΗΠΑ έγιναν υπερδύναμη. Αυτό οφειλόταν στους θεσμούς που εγκαθίδρυσαν οι άποικοι. Στη Νότιο Αμερική, που είχε περισσότερο πλούτο και πυκνότητα πληθυσμού, οι πληθυσμοί εξανδραποδίστηκαν για να δουλέψουν στα ορυχεία και στις φυτείες. Δημιουργήθηκαν κλειστοί οικονομικοί και πολιτικοί θεσμοί που επιβιώνουν μέχρι σήμερα, διότι ισχύει ο «σιδηρούς νόμος της ολιγαρχίας». Ο πλουτισμός των ελίτ από τη λειτουργία των κλειστών θεσμών δημιουργεί κίνητρα ώστε οι επαναστάτες να γίνουν η νέα ελίτ και να διατηρήσουν τους κλειστούς θεσμούς προς όφελός τους.
Αντιθέτως, στη Βόρειο Αμερική –ίσως επειδή ήταν αραιοκατοικημένη και δεν υπήρχε καν η ελπίδα να βρεθεί χρυσός– αναπτύχθηκαν ανοιχτοί οικονομικοί και πολιτικοί θεσμοί. Η γη μοιράστηκε στους αγρότες, και άρχισαν να αναπτύσσονται δημοκρατικοί θεσμοί. Σήμερα η πόλη Νογκάλες ειναι χωρισμένη στα δύο με ένα φράχτη. Προς Βορρά είναι το Νογκάλες της Αριζόνας. Το εισόδημα του μέσου νοικοκυριού είναι 30.000 δολάρια ετησίως.
Οι περισσότεροι έφηβοι πηγαίνουν στο σχολείο, το προσδόκιμο ζωής είναι υψηλό, υπάρχει ηλεκτρονικό, τηλεφωνικό, αποχετευτικό δίκτυο παντού. Λίγα μέτρα παρακάτω, στο Νογκάλες του Μεξικού, το μέσο οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τα 10.000 δολάρια (και είναι από τα υψηλότερα της χώρας). Οι περισσότεροι κάτοικοι δεν έχουν απολυτήριο λυκείου, η βρεφική θνησιμότητα είναι υψηλή, η εγκληματικότητα και η διαφθορά μεγάλη. Οπως στη Βόρειο με τη Νότιο Κορέα, στην Ανατολική με τη Δυτική Γερμανία, δεν υπάρχουν πολιτισμικές ή κλιματολογικές διαφορές. «Είναι οι θεσμοί, ανόητε», που θα έλεγε και ο Τζέιμς Κάρβιλ.
Ιnfo - Daron Acemoglou, James A. Robinson, «Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη. Οι καταβολές της ισχύος, της ευημερίας και της φτώχειας», εκδ. Α.Α. Λιβάνη 
- Γκάβιν Μένζις, «1421, Η Κίναανακαλύπτει τον κόσμο», εκδ. Ψυχογιός

14 January 2014

Μύθοι και αλήθειες για την ελληνική γλώσσα

Μία διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Από το blog του Νίκου Σαραντάκου, 13/1/2014

Ξεκινώντας, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που ήρθατε σήμερα, να ευχαριστήσω και τον κ. Αριστείδη Χατζή και το ΜΙΘΕ για την πρόσκληση που μου έκανε, που είναι τιμή για μένα, να συζητήσουμε για τους μύθους και τις αλήθειες σχετικά με την ελληνική γλώσσα, ένα θέμα πολύ εκτεταμένο, οπότε δεν φιλοδοξώ να το εξαντλήσω· άλλωστε, προτίμησα να αφήσω αρκετό χρόνο για τη συζήτηση, στην οποία μπορούμε να συζητήσουμε οποιοδήποτε σχεδόν γλωσσικό θέμα θέλετε.
Εννοώ τους μύθους με την ευρεία έννοια. Θα ξεκινήσω με μύθους, και μάλιστα από τους πιο εξωφρενικούς, και στη συνέχεια θα αναφερθώ και σε (κατά τη γνώμη μου εσφαλμένες) απόψεις για τη γλώσσα, απόψεις που αξίζει να συζητηθούν και να αντικρουστούν. Δηλαδή, δεν είναι όλα όσα θα πούμε σήμερα της ίδιας τάξεως φαινόμενα. Με τα πρώτα γελάμε, τα δεύτερα τα συζητάμε. Επειδή όμως μερικοί δεν γελάνε με τα πρώτα, αλλά τα πιστεύουν, πρέπει να γίνει και η ανασκευή τους.
Σε ένα πρώτο επίπεδο, έχουμε τους εξωφρενικούς μύθους που διαδίδονται μέσα από το Διαδίκτυο. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, πριν από 2-3 μήνες, όσοι από εσάς κυκλοφορείτε στα κοινωνικά δίκτυα ίσως θα πήρατε, και ίσως όχι για πρώτη φορά, ένα μέιλ ή ένα λινκ προς άρθρο ιστολογίου, όπου υποστηρίζεται, πολύ σοβαρά, ότι το α-μπε-μπα-μπλομ, η παιδική φράση (λάχνισμα λέγεται στην ειδική ορολογία) με την οποία τα βγάζουμε στο κρυφτό και σε άλλα παιδικά παιχνίδια, έχει, λέει, αρχαιοελληνική προέλευση!
Η όλη στιχομυθία, έρχεται από ένα αρχαίο παιδικό παιχνίδι που έπαιζαν τα παιδιά της Αθήνας, ενώ ταυτόχρονα γυμνάζονταν, στα πλαίσια της προετοιμασίας τους για τα μετέπειτα αληθινά πολεμικά παιχνίδια.Ετσι λοιπόν, τα παιδιά της αρχαιότητας χωρισμένα σε ομάδες έλεγαν ο ένας στον αλλον:«Απεμπολών, του κείθεν εμβολών …» (επαλαμβανόμενα με ρυθμό, εναλλάξ από την δείθεν επιτιθέμενη ομάδα), που σημαίνει « Σε απεμπολώ, σε απωθώ, σε σπρώχνω, πέραν (εκείθεν) εμβολών σε (βλ. έμβολο) με το δόρυ μου, με το ακόντιό μου!Κάπως έτσι και με το πέρασμα των χρόνων, το «Απεμπολών, του κείθεν εμβολών …» παραφράστηκε και έγινε το δικό μας, σχετικά ακαταλαβίστικο «α μπε μπα μπλον, του κείθε μπλον»!
Ίσως είναι περιττό να ανασκευάσω τέτοια εξωφρενικά πράματα, αλλά θα το κάνω σύντομα. Πρώτον, στις πηγές δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία ότι τα παιδιά στην αρχαία Αθήνα έπαιζαν ένα τέτοιο παιχνίδι. Δεύτερον, η υποτιθέμενη αρχαία φράση δεν υπάρχει πουθενά στην αρχαία γραμματεία, πού την έμαθε ο συντάκτης του άρθρου; Τρίτο και φαρμακερό, δεν θα μπορούσε να υπάρξει, διότι είναι εντελώς ασύντακτη, μετοχή «εμβολών» και ρήμα “εμβολώ” δεν υπάρχει, απεμπολώ δεν σημαίνει απωθώ, το “του” είναι ξεκάρφωτο -αλλά δεν έχει νόημα να συνεχίσω. Και είναι απορίας άξιο, πώς άνθρωποι μορφωμένοι, με διδακτορικά, πιστεύουν και διαδίδουν τέτοιες μπαρούφες. Άλλοι λένε «μπορεί και να είναι έτσι», άλλοι θέλουν να τις πιστεύουν.
Παρεμπιπτόντως, να πούμε από πού φαίνεται να προέρχεται όντως το «αμπεμπαμπλόμ». Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να είναι ηχομιμητικές συλλαβές, αλλά, με βάση την παρατήρηση ότι το λάχνισμα αυτό δεν ήταν γνωστό στα χωριά, ότι είναι λάχνισμα της πόλης, δεν αποκλείεται καθόλου να είναι φερμένο από τις Γαλλίδες γκουβερνάντες που πρόσεχαν τα παιδιά των εύπορων αστών στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν έπαιζαν κυνηγητό στις πλατείες της Αθήνας, στο Ζάππειο ή στο Σύνταγμα.  Ειδικά η φράση «του κίθε μπλομ» φαίνεται να αποδίδει παρεφθαρμένο το tout ce qui est blanc, ή κάτι τέτοιο. Η εικασία μου δεν είναι τόσο απίθανη, αν σκεφτούμε ότι το άλλο παιδικό τραγούδι «κοπερτί το κοπερτί τάπι τάπι ρούσι, κοπερτί το κοπερτί, τάπι τάπι γκρι» εξακριβωμένα προέρχεται από το γαλλικό τραγουδάκι:
Pomme de reinette et pomme 
d’apiD’api d’api rouge; 
Pomme de reinette et pomme 
d’apiD’api d’api gris.

Ο μύθος του αμπεμπαμπλόμ πρωτοκυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2012 και ένα δεύτερο κύμα διάδοσής του παρατηρήθηκε πέρυσι τον Νοέμβριο. Υπάρχουν όμως πολύ παλαιότεροι γλωσσικοί μύθοι, που γεννήθηκαν και διαδόθηκαν τις μέρες πριν από το Διαδίκτυο. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι παλαιότεροι γλωσσικοί μύθοι είναι αυτά που διέδιδαν στις αρχές του 20ού αιώνα οι οπαδοί της καθαρεύουσας, ότι τάχα οι δημοτικιστές, οι μαλλιαροί όπως τους έλεγαν, αποκαλούσαν «Κώτσο Παλιοκουβέντα» τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και Κεχριμπάρα  την Ηλέκτρα. Το θέμα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, έστω και μόνο ιστορικό, μια και το γλωσσικό δεν μας απασχολεί πια με αυτό τον τρόπο, και μην ξεχνάμε άλλωστε πως η Ελλάδα έχει το θλιβερό προνόμιο να έχει θρηνήσει νεκρούς ύστερα από διαδηλώσεις που είχαν αφορμή μια γλωσσικήν αντιδικία, εννοώ τα Ευαγγελικά του 1901 και τα Ορεστειακά του 1903. Ωστόσο, δεν θα σταθώ περισσότερο εδώ, επειδή προτιμώ τον Κώτσο Παλιοκουβέντα, τον ποδαράτο αμανέ (ακάθιστος ύμνος) και το κρυφό τσιμπούσι (μυστικός δείπνος) να τα κατατάσσω στις συκοφαντίες παρά στους καθαρούς μύθους.
Οπότε, ο παλιότερος γλωσσικός μύθος που έχω εγώ υπόψη μου, και που σίγουρα ακούγεται από τα μεταπολεμικά χρόνια, είναι ότι, τάχα, για μία μόνο ψήφο, η ελληνική γλώσσα έχασε την ευκαιρία να αναδειχτεί σε επίσημη γλώσσα των νεοσύστατων Ηνωμένων Πολιτειών, λίγα χρόνια μετά το 1776 που κέρδισαν την ανεξαρτησία τους. Βλέπετε, καθώς τα αγγλικά θύμιζαν την αποικιοκρατία, κάποιοι πρότειναν (λέει ο μύθος) να επιλεγούν τα ελληνικά σαν επίσημη γλώσσα του κράτους, αφού τα ελληνικά ήταν η γλώσσα που γέννησε τη δημοκρατία. Η ψηφοφορία έγινε και για μία μόνο ψήφο τα ελληνικά ηττήθηκαν και προκρίθηκαν τα αγγλικά, λέει ο μύθος, κι έτσι χάσαμε την ευκαιρία να έχουμε τη γλώσσα μας κοσμοκράτειρα κι εμείς να τρώμε με χρυσά κουτάλια σαν προνομιακοί της εκπρόσωποι (αυτό δεν το λέει ο μύθος αλλά το σκέφτονται ίσως μερικοί).
Φυσικά, η αλήθεια είναι ότι καμιά τέτοια ψηφοφορία δεν έχει γίνει· ούτε για τα ελληνικά, ούτε για καμιά άλλη γλώσσα. Τα πρακτικά και τα άλλα επίσημα κείμενα του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών υπάρχουν στη διάθεση του καθενός και καμιά ψηφοφορία δεν καταγράφεται για την ανάδειξη επίσημης γλώσσας. Στην πραγματικότητα, πουθενά στο Σύνταγμα των ΗΠΑ ή σε άλλο θεσμικό ή νομοθετικό κείμενο της χώρας δεν υπάρχει ορισμός επίσημης γλώσσας. Τα αγγλικά είναι η εκ των πραγμάτων επίσημη γλώσσα, αλλά δεν έχουν θεσμική κατοχύρωση. Βέβαια, στις μέρες μας όντως υπάρχουν προτάσεις να κατοχυρωθούν θεσμικά τα αγγλικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, σαν ανάχωμα στη δημογραφική άνοδο των ισπανόφωνων.
Το ενδιαφέρον είναι ότι ο μύθος αυτός, δηλαδή ότι τα ελληνικά έχασαν για μία ψήφο την ευκαιρία να αναδειχτούν σε επίσημη γλώσσα των νεαρών ΗΠΑ, κυκλοφορεί και σε άλλες παραλλαγές, όπου στη θέση της ηττημένης για μία ψήφο γλώσσας είναι τα εβραϊκά (που δήθεν είχαν επιλεγεί ως γλώσσα της Παλαιάς Διαθήκης), τα γαλλικά (ως γλώσσα του ορθού λόγου), τα πολωνικά ή τα γερμανικά, που είναι και η πιο συχνή παραλλαγή.
Στην τελευταία περίπτωση, βρίσκουμε τον κόκκο αλήθειας που υπάρχει στον πυρήνα των περισσότερων μύθων. Στις νεοσύστατες Ηνωμένες Πολιτείες, υπήρχαν πολλοί πολίτες γερμανικής καταγωγής που δεν ήξεραν αγγλικά ή ήξεραν ελάχιστα. Έτσι, τον Μάρτιο του 1794 μια ομάδα Γερμανών που ζούσαν στην πολιτεία Βιρτζίνια υπέβαλε στο Κογκρέσο αναφορά, ζητώντας να μεταφράζονται οι ομοσπονδιακοί νόμοι στα γερμανικά. Η πρόταση αυτή συζητήθηκε στο Κογκρέσο στις 13 Ιανουαρίου 1795· όχι να γίνουν τα γερμανικά επίσημη γλώσσα, αλλά να μεταφράζεται στα γερμανικά το κείμενο των ομοσπονδιακών νόμων για τους πολίτες που δεν καταλάβαιναν αγγλικά. Μια επιτροπή του Σώματος πρότεινε να κυκλοφορεί μια γερμανική μετάφραση των νόμων σε μικρότερο αριθμό αντιτύπων· η σύσταση αυτή της επιτροπής δεν συγκέντρωσε πλειοψηφία. Σε διαδικαστική πρόταση των υποστηρικτών της μετάφρασης, που ζητούσαν να μη λάβει απόφαση αμέσως το Σώμα, η ψηφοφορία έδωσε το αποτέλεσμα 42 κατά και 41 υπέρ (να η περίφημη διαφορά της μίας ψήφου!). Μάλιστα, ο πρόεδρος του Σώματος, ο Φρέντερικ Μούλενμπεργκ, που είχε γεννηθεί στη Γερμανία αλλά ήταν οπαδός της αφομοίωσης και της αγγλικής γλώσσας, αρνήθηκε να την ψηφίσει (όμως ήταν συνηθισμένο να μην ψηφίζει ο Πρόεδρος του Σώματος).
Έτσι γεννήθηκε ο μύθος ότι τα γερμανικά έχασαν για μία ψήφο την ευκαιρία να γίνουν επίσημη γλώσσα και ότι την καθοριστική αρνητική ψήφο την έριξε ο (Γερμανός) Φ. Μούλενμπεργκ.
Για να ξαναγυρίσουμε στα δικά μας, ο μύθος της μίας ψήφου έχει πια ξεθωριάσει. Ούτως ή άλλως, ακόμα και στην εντελώς υποθετική περίπτωση που μια πλειοψηφία αιθεροβαμόνων φιλελλήνων στο Κογκρέσο ψήφιζε να γίνουν τα ελληνικά επίσημη γλώσσα, θα ήταν εντελώς αδύνατο να επικρατήσει κάτι τέτοιο στην πράξη αφού τα ελληνικά ήταν πέρα για πέρα άγνωστα σε όλους τους Αμερικανούς πολίτες (την εποχή εκείνη οι Έλληνες μετανάστες ήταν ελάχιστοι).
Σε μια αντισημιτική παραλλαγή του μύθου, που οφείλεται στον Κώστα Πλεύρη, την καθοριστική μία ψήφο την έριξε ένας «αμερικανοεβραίος μισέλλην», ο «Δανιήλ Γουέμπστερ», ο οποίος βέβαια ήταν οκτώ ή δώδεκα ετών όταν έγινε η επίμαχη ψηφοφορία και… δεν ήταν εβραίος!
Παρ’ όλο όμως που ο μύθος αυτός έχει περιπέσει σε ανυποληψία, κατάφερε να πείσει ακόμα και έναν επιφανή ιστορικό. Στο γνωστό βιβλίο «Συνοπτική ιστορία της Ελλάδας, 1770-2000» του Ρίτσαρντ Κλογκ (στο πρωτότυπο: Richard Clogg, A concise history of Greece), διαβάζουμε, στην πρώτη-πρώτη σελίδα: «Ο σεβασμός που είχε εξασφαλίσει η γλώσσα και ο πολιτισμός του αρχαίου ελληνικού κόσμου σε όλη την Ευρώπη (αλλά και στις τότε νεοσύστατες Ηνωμένες Πολιτείες, όπου τα αρχαία ελληνικά παραλίγο να υιοθετηθούν ως επίσημη γλώσσα)». Το επίμαχο απόσπασμα στο πρωτότυπο: «(and, indeed, in the infant United States where ancient Greek was almost adopted as the official language)». Όταν το είδα, έγραψα στον κ. Κλογκ, και του παρέθεσα τα σχετικά στοιχεία, και με χαρά μου έμαθα πρόσφατα ότι στην 3η έκδοση του βιβλίου που μόλις κυκλοφόρησε στα αγγλικά ο μύθος δεν αναφέρεται πια.
Αναφέρθηκα τόσο αναλυτικά σε αυτό τον παλαιό μύθο (υπόσχομαι να μην το κάνω στους επόμενους) για να δείξω κάτι άλλο, ότι η ανασκευή ενός μύθου είναι πολύ πιο χρονοβόρα από την κατασκευή του, ή, όπως λέει η κρητική παροιμία που μ’ αρέσει να επαναλαμβάνω, «έριξε ο κουζουλός μια πέτρα στο ποτάμι και σαράντα γνωστικοί δεν μπορούν να τηνε βγάλουν».
Ωστόσο, ο αρχετυπικός μύθος της εποχής του Διαδικτύου δεν είναι ο Μύθος της μίας ψήφου, αλλά αυτό που εγώ αποκαλώ Λερναίο κείμενο, που το έχω ονομάσει έτσι, θα το καταλάβατε, επειδή όσο κι αν το διαψεύδεις και το ανασκευάζεις κάθε τόσο επανέρχεται. Στην πραγματικότητα μάλιστα δεν είναι ένας μύθος, αλλά συλλογή μύθων, μυθολόγιο θα μπορούσαμε να το πούμε. Θα μπορούσαμε να το πούμε επίσης «Το μυθολόγιο του Hellenic quest”, επειδή αρχίζει ως εξής:
Hellenic Quest” λέγεται ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικής εκμαθήσεως της Ελληνικής που το CNN άρχισε να διανέμει παγκοσμίως και προορίζεται σε πρώτο στάδιο για τους αγγλόφωνους και ισπανόφωνους.Το πρόγραμμα παράγεται από τη μεγάλη εταιρία Η/Υ “Apple”, της οποίας Πρόεδρος Τζον Σκάλι είπε σχετικώς: “Αποφασίσαμε να προωθήσουμε το πρόγραμμα εκμαθήσεως της Ελληνικής επειδή η κοινωνία μας χρειάζεται ένα εργαλείο που θα της επιτρέψει ν’ αναπτύξει τη δημιουργικότητά της να εισαγάγει καινούριες ιδέες και θα της προσφέρει γνώσεις περισσότερες απ’ όσες ο άνθρωπος μπορούσε ως τώρα να ανακαλύψει”.Αλλη συναφής εκδήλωση: Οι Αγγλοι επιχειρηματίες προτρέπουν τα ανώτερα στελέχη να μάθουν Αρχαία Ελληνικά “επειδή αυτά περιέχουν μια ξεχωριστή σημασία για τους τομείς οργανώσεως και διαχειρίσεως επιχειρήσεων”.
Σε κάποιες παραλλαγές του κειμένου, ο Μπιλ Γκέιτς ο ίδιος έχει τάχα δώσει εντολή στους επιτελείς της εταιρείας του να μάθουν ελληνικά.
Στη συνέχεια, το Λερναίο κείμενο μας πληροφορεί ότι η ελληνική γλώσσα έχει 6 εκατομμύρια λέξεις, ενώ η αγγλική μόνο 490.000, και μετά ισχυρίζεται ότι η ελληνική γλώσσα είναι η μόνη γλώσσα που οι λέξεις της έχουν πρωτογένεια, ενώ σε όλες τις άλλες γλώσσες οι λέξεις είναι συμβατικές, και σαν παράδειγμα της «πρωτογένειας» φέρνει το γεγονός ότι, π.χ. ενθουσιασμός < εν + Θεός, γεωμετρία = γη + μετρώ, και ότι οι Η/Υ της νέας γενιάς μόνο με τα ελληνικά μπορούν να συνεργαστούν. Γιαυτό το λόγο, τελειώνει το κείμενο, οι Ισπανοί ευρωβουλευτές ζήτησαν να καθιερωθεί η ελληνική γλώσσα ως επίσημη της ΕΕ, διότι το να μιλά κανείς για Ενωμένη Ευρώπη χωρίς την Ελληνική είναι σα να μιλά σε έναν τυφλό για χρώματα.
Δεν θα ανασκευάσω αναλυτικά το μυθολόγιο αυτό γιατί θα έπρεπε να του αφιερώσω ολόκληρη τη διάλεξη. Αν θέλετε, το συζητάμε στις ερωτήσεις. Συνοπτικά πάντως, είναι μια αρμαθιά από χοντρά ψέματα και ανακρίβειες: κανένα πρόγραμμα δεν υπάρχει με το όνομα Hellenic quest, καμιά σχέση δεν έχει η εταιρεία Apple ή το CNN με την εκμάθηση των ελληνικών, κανείς Άγγλος επιχειρηματίας δεν προτρέπει τα στελέχη της εταιρείας του να μάθουν αρχαία, η καταγραμμένη αρχαία ελληνική γλώσσα δεν έχει 90 εκατομμύρια λεκτικούς τύπους αλλά σκάρτο ενάμισι εκατομμύριο, δεν έχει 6 εκατομμύρια λέξεις αλλά κάπου 200 χιλιάδες, η ελληνική γλώσσα δεν έχει πρωτογένεια και δεν είναι νοηματική ούτε μοναδική, ούτε έχει κάτι το ιδιαίτερο που την κάνει κατάλληλη για γλώσσα των υπολογιστών νέας γενεάς, οι Ισπανοί ευρωβουλευτές δεν ζήτησαν να καθιερωθεί η αρχαία ελληνική ως η επίσημη γλώσσα της ΕΕ και κανείς κουτόφραγκος δεν πρόκειται να μας κόψει ισόβια σύνταξη μόνο και μόνο επειδή έτυχε να γεννηθούμε στη χώρα του Σοφοκλή και του Αριστοτέλη. Να μάθουμε αρχαία, ναι· αλλά να μη βαυκαλιζόμαστε ότι θα μας διορίσουν σε επιτελικές θέσεις στο Αμέρικα επειδή ξέρουμε αρχαία!
Ωστόσο, η ελληνική γλώσσα είναι πράγματι μια πολύ όμορφη και πολύ ενδιαφέρουσα γλώσσα με μακρότατη ιστορία, και η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσαμε να της κάνουμε θα ήταν να τη χρησιμοποιούμε με καλαισθησία, ακρίβεια και φαντασία, χωρίς συμπλέγματα κατωτερότητας, νεοαττικισμούς και αμερικανιές, χωρίς εκζήτηση και διάθεση να ξεχωρίσουμε από την πλέμπα. Αυτό άλλωστε προσπαθώ να κάνω κι εγώ με τις μικρές μου δυνάμεις.
Πάντως, για την ιστορία, ο εμπνευστής του κειμένου αυτού, που φαίνεται πως είναι ο Γεώργιος Γεωργαλάς, ο διανοούμενος της χούντας, είχε τουλάχιστον την εξυπνάδα να αναγνωρίσει ότι ο αριθμός των 6 εκατ. λέξεων που έδωσε για την αρχαία ελληνική γλώσσα ήταν λάθος, αλλά οι επίγονοί του έχουν κολλήσει σε παρόμοια νούμερα κι έτσι ακόμα κι ένα μέλος της Ακαδημίας Αθηνών επανέλαβε παρόμοιες τερατολογίες σε διάλεξη, μέχρι που αναγκάστηκε ο ΓΓ της Ακαδημίας να τον αποδοκιμάσει δημόσια. Όπως είπα και πριν, οι λέξεις της αρχαίας ελληνικής είναι λίγο περισσότερες από 200.000, πολύ λιγότερες από τις λέξεις της αγγλικής, και κατά πάσα πιθανότητα και από τις λέξεις της νέας ελληνικής. Και είναι βεβαίως άδικο να συγκρίνουμε μια αρχαία γλώσσα, έστω και ικανοποιητικά παραδομένη, όπως η αρχαία ελληνική, με μια νέα που εμπλουτίζεται διαρκώς από την ακένωτη δεξαμενή των νεολογισμών και των δανείων. Για «όλη» την ελληνική γλώσσα, ο καθηγητής Χαραλαμπάκης έχει κάνει την εκτίμηση των 700.000 λέξεων, που προσωπικά τη βρίσκω γενναιόδωρη αλλά όχι υπερβολική.
Συναφής είναι και ο μύθος ότι η ελληνική γλώσσα είναι η μητέρα όλων των γλωσσών (άλλωστε, η διόγκωση του αριθμού των λέξεων της ελληνικής γλώσσας εκεί κατατείνει: να υποβάλει την ιδέα ότι αποκλείεται μια τόσο «πλούσια» γλώσσα όπως η ελληνική να προήλθε από κάποιαν άλλη). Η επιστημονική γλωσσολογία βέβαια απορρίπτει κάτι τέτοιο, δεν υπάρχει γλωσσολόγος που να μη δέχεται την ινδοευρωπαϊκή υπόθεση. Μπορεί σε ελληνοκεντρικούς ιστότοπους να βλέπετε διαβεβαιώσεις ότι «η ΙΕ θεωρία έχει πλέον καταρριφθεί», αλλά αυτό δεν είναι αληθινό, ούτε αληθεύει ότι «έχει καταρριφθεί», τάχα, η προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου από το φοινικικό συλλαβάριο. Αυτά είναι στοιχειώδεις αρχές της γλωσσολογίας, δεν νομίζω πως χρειάζεται να τα αναπτύξω, ειδικά σε αυτό το ακροατήριο, που είναι πανεπιστημιακό. Άλλωστε, ακόμα και τα ίδια τα ονόματα των γραμμάτων δείχνουν την προέλευσή τους· στα ελληνικά, άλφα και βήτα δεν σημαίνει τίποτε, ενώ στις βορειοσημιτικές γλώσσες aleph σημαίνει βόδι (και το αρχικό σχήμα του γράμματος θύμιζε μια βοϊδοκεφαλή), ενώ beth, μπετ, σημαίνει σπίτι.
Για να κάνω μια παρένθεση, μια και είπα για το αλφάβητο, δεν νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να αντικρούσω τις δήθεν κρυμμένες αλήθειες του ελληνικού αλφαβήτου, ότι τάχα υπάρχει ένα μυστικό νόημα μέσα στις ελληνικές λέξεις, που για να το βρούμε αντιστοιχίζουμε στα γράμματα κάθε ελληνικής λέξης την αριθμητική αξία που είχαν στο αρχαιοελληνικό σύστημα αρίθμησης (Α = 1, Β =2 κ.ο.κ. Ι = 10, Κ = 20, κ.ο.κ., Ρ = 100, Σ = 200), προσθέτουμε την αξία των γραμμάτων (αυτό λέγεται λεξάριθμος) και υποτίθεται ότι βγάζουμε συμπεράσματα για ισοδυναμίες ανάμεσα σε διάφορες έννοιες. Για παράδειγμα, τα γράμματα της λέξης ΘΕΟΣ βγάζουν 284 (9+5+70+200), όπως και της λέξης ΑΓΙΟΣ (1+3+10+70+200), όπως και της λέξης ΑΓΑΘΟΣ, άρα, λένε οι υποστηριχτές της λεξαριθμικής θεωρίας, αυτό δεν μπορεί να είναι τυχαίο, άρα η ελληνικη γλώσσα έχει την ιδιότητα να μας δείχνει ότι ΘΕΟΣ = ΑΓΙΟΣ = ΑΓΑΘΟΣ. Βέβαια, τον ίδιο λεξάριθμο 284 βγάζουν και άλλες χιλιάδες λέξεις της ελληνικής, όπως ΑΓΡΟΙΚΟΙ, ΒΑΠΟΡΑΚΙ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ, ΠΑΓΟΠΕΔΙΛΑ -περιέργως κανείς λεξαριθμιστής δεν μας είπε ότι η ελληνική γλώσσα δείχνει τη μυστική σχέση του Θεού με τα παγοπέδιλα. Ωστόσο, ο κ. Αργυρόπουλος, ένας πανέξυπνος μαθηματικός που είναι ο βασικός πλασιέ της λεξαριθμικής θεωρίας, έχει καταφέρει να προσκαλείται σε μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια αλλά και σε ημιεπιστημονικά συμπόσια. Αργυρόπουλος = Κάποιο λάκκο έχει η φάβα = Όχι άλλο κάρβουνο = 1524.
Η ελληνική λοιπόν δεν είναι μητέρα όλων των γλωσσών, αλλά το δεδομένο και αληθινό είναι ότι σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες βρίσκουμε ελληνογενείς λέξεις, είτε νεολογισμούς που πλάστηκαν από επιστήμονες με βάση ελληνικά δομικά στοιχεία, π.χ. telephone – τηλε + φωνή, είτε δάνεια αντλημένα από το μεγάλο ελληνολατινικό ταμείο, λέξεις όπως tragedy, philosophie, geometrische, lírica, είτε ακόμα, κι εδώ δεν φαίνονται με γυμνό μάτι και έχουν και πολύ γούστο, λαϊκά δάνεια που πολλές φορές έχουν αλλάξει αρκετά και δεν θυμίζουν την προέλευσή τους. Για παράδειγμα, αν περπατήσουμε στους δρόμους του Λουξεμβούργου θα δούμε ότι πολλά φαρμακεία γράφουν απέξω APDIKT, διότι έτσι λέγεται το φαρμακείο στα λουξεμβουργιανά. Αν δεν ξέρετε γερμανικά, κι αν σας πω ότι η λέξη αυτή ανάγεται σε κάποιαν ελληνική, μάλλον θα δυσκολευτείτε να βρείτε από ποιαν ελληνική λέξη προέρχεται. Αν ξέρετε γερμανικά, μάλλον δεν θα δυσκολευτείτε, διότι θα θυμηθείτε το γερμανικό Apotheke, όπως λέγεται το φαρμακείο, που επειδή είναι λόγιο δείχνει την καταγωγή του. Από την αποθήκη προήλθε το Apdikt, όπως από την αποθήκη βγαίνει και το γαλλ. boutique, που επανήλθε σε μας ως αντιδάνειο, μπουτίκ. Να κάνω μια παρένθεση: Λέει ας πούμε ο κ. Μπαμπινιώτης ότι η ετυμολογία δείχνει το αληθινό νόημα των λέξεων· όχι βέβαια. Δεν δείχνει το νόημα, δείχνει απλώς πώς σκέφτηκαν εκείνοι οι παλιότεροι που ονομάτισαν τις λέξεις, δείχνει τι ιδέα είχαν εκείνοι για τα πράγματα και τις λέξεις, δείχνει την ιστορία των λέξεων. Διότι βέβαια όταν λέμε «μπουτίκ», δεν έχει καμιά σχέση με την αποθήκη, κι όταν λέμε «πορτοκάλι» και μάθουμε ότι ετυμολογείται από την Πορτογαλία δεν μαθαίνουμε ότι από εκεί όντως προέρχεται το φρούτο, απλώς ότι οι πρόγονοί μας (νόμιζαν ότι) το πήραν από εκεί.
Επόμενος μύθος, συναφής ίσως με τον παραπάνω, ότι τα δάνεια είναι απειλή για μια γλώσσα. Σε αντίθεση όμως με τα αλόγιστα ή τα υψηλότοκα χρηματικά δάνεια της πραγματικής ζωής, τα οποία πράγματι μπορεί να οδηγήσουν στην καταστροφή ένα νοικοκυριό ή στη χρεοκοπία μια χώρα (έχουμε δυστυχώς απτά παραδείγματα), τα γλωσσικά δάνεια πλουτίζουν τη γλώσσα αποδέκτη -και αυτό το βλέπουμε στην περίπτωση της αγγλικής γλώσσας, η οποία έχει το μεγαλύτερο λεξιλόγιο ακριβώς επειδή σε όλη την ιστορία της δεν δίσταζε να δανείζεται αφειδώς από παντού, ακόμα και τις τελευταίες δεκαετίες που κυριαρχεί παγκοσμίως. (Και τα αρχαία ελληνικά, ακόμα και την εποχή που κυριαρχούσαν παγκοσμίως, δεν έπαψαν να δανείζονται -οι αρχαίοι, θυμίζω, είχαν αρραβώνες, χιτώνες και σινδόνεςαγγαρείες, παραδείσους και παρασάγγες (σημιτικά δάνεια τα τρία πρώτα, περσικά τα άλλα, για να μην πάμε σε προελληνικά όπως θάλασσα ή σύκο), που όμως έχουν βαπτιστεί στα νάματα και δεν ενοχλούν τους γλωσσαμύντορές μας, έτσι και η νέα γλώσσα έχει κεφτέδες, τζιέρια και σαρμάδες, έχει σπίτια, πόρτες και σκάλες, έχει αμορτισέρ, καρμπιρατέρ και καλοριφέρ, έχει βόλεϊ, μπάσκετ και κόουτς, έχει κλικάρω, σουτάρω, γκουγκλάρω (ή γκουγκλίζω)).
Το κακό με τη νεοελληνική γλώσσα, μάλιστα, είναι θα έλεγα ότι δανείζεται λίγο. Συγκεκριμένα, έχει χάσει την ικανότητα που είχε παλιότερα, να δανείζεται από το λατινικό ταμείο, ειδικότερα να κάνει λόγιο δανεισμό από το λατινικό ταμείο. Την ικανότητα αυτή την είχε στα βυζαντινά χρόνια, όταν ο Πορφυρογέννητος έλεγε π.χ. «τοὺς ἄρχοντας τοῦ τάγματος τῶν ἐξσκουβίτων, οἷον τοποτηρητὰς, σκρίβωνας, τὸν χαρτουλάριον, δρακοναρίους, σκευοφόρους, σιγνοφόρους, σενάτορας, πρωτομανδάτορας καὶ μανδάτορας», ή ακόμα και επί διαφωτισμού. Όμως σήμερα, σχεδόν μόνο λαϊκός δανεισμός υπάρχει, στη λόγια γλώσσα έχουμε πιο πολύ μεταφραστικά δάνεια. Και ακόμα κι όταν δανειστούμε μια λόγια λέξη, δυσκολευόμαστε να φτιάξουμε σύνθετα και παράγωγά της. Οι βυζαντινοί δεν είχαν πρόβλημα να πλάσουν το θαυμάσιο υβρίδιο «σιγνοφόρος» (λατινογενές το πρώτο συνθετικό, σίγνον η σημαία), έπλαθαν τη λέξη και πήγαιναν να διοικήσουν την αυτοκρατορία τους. Εμείς, αφού με χίλια ζόρια αποδεχτήκαμε την λ. κουλτούρα, ας πούμε, δεν έχουμε ακόμα καταφέρει να φτιάξουμε το «κουλτουρικός» -αν και οι Έλληνες της ΕΣΣΔ τόλμησαν και το είπαν.
Οι άλλες γλώσσες δανείζονται πιο εύκολα. Για παράδειγμα, αν επισκεφτείτε την ιστοσελίδα ή διαβάσετε ένα επίσημο έγγραφο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και δείτε τη λέξη “Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο” στις 24 (τόσες είναι σήμερα) επίσημες γλώσσες της Ένωσης, θα διαπιστώσετε πως σε όλες τις άλλες γλώσσες είναι ομόρριζη: Parlement/Parliament/Parlamento, ακόμα και στις πιο “εξωτικές”, όπως τα μαλτέζικα (parlament), τα φιλανδικά (parlamentti) ή τα λιθουανικά (parlamentas), και μόνο τα ελληνικά ακολουθούν δικό τους τροπάριο με τοΚοινοβούλιο. (Υπάρχει και μία άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν λέγεται με λέξη ομόρριζη του parlement, τα ισλανδικά, όπου αποκαλείται Evrópuþingið, όπου þing το παλιό τευτονικό κοινοβούλιο· αλλά η Ισλανδία δεν ανήκει στην ΕΕ).
Αυτή η αδυναμία της ελληνικής γλώσσας επηρεάζει και την ορολογία. Δηλαδή, σε πολλές περιπτώσεις, όταν έχουμε έναν επιστημονικό όρο, οι άλλες γλώσσες μπορούν να ενσωματώνουν τον όρο αλλάζοντας απλώς την κατάληξη, αλλά η ελληνική δεν το μπορεί. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένας όρος της ιατρικής, transfection, που στις περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες έχει περάσει ως δάνειο:
EN transfection, BG трансфекция, CS transfekce, DA transfektion, DE Transfektion, EL διαμόλυνση, ES transfección, FI transfektio, FR transfection, GA trasfhabhtú, HU transzfekció, IT trasfezione, LT transfekcija, LV transfekcija, MT transfezzjoni, NL transfectie, PL transfekcja, PT transfecção, SL transfekcija, SV transfektion.
Μια άλλη άποψη που εγώ τη χαρακτηρίζω μύθο, και ίσως εδώ θα διαφωνήσουν οι περισσότεροι μαζί μου, είναι η άποψη περί παρακμής της γλώσσας. Προσωπικά δεν νομίζω ότι η γλώσσα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα βρίσκεται σε παρακμή, ότι απειλείται, ότι κινδυνεύει, ότι κοντεύει να εξαφανιστεί, ότι θα πάθει αφελληνισμό· ίσως, το μόνο που θα μπορούσα να πω είναι ότι το διάβασμα και ο γραπτός λόγος, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλη την Ευρώπη ίσως και σε όλο τον κόσμο, δοκιμάζεται από την επέλαση της εικόνας, από τα πολύ περισσότερα ερεθίσματα που είναι σήμερα διαθέσιμα. Ότι τα παιδιά δεν διαβάζουν όσο και όπως άλλοτε, δεν είναι ελληνικό χαρακτηριστικό. Αντίθετα, θα έλεγα ότι αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα έχουμε παραγωγή συγκροτημένου λόγου περισσότερη από οποιαδήποτε άλλη εποχή από τότε που μιλιέται η ελληνική γλώσσα· θα μου πείτε, μόνο το ποσοτικό κριτήριο υπάρχει; Ίσως όχι, αλλά για μένα η ποσότητα μετράει. 
Αν δείτε, ας πούμε, πόσες εφημερίδες κυκλοφορούν σήμερα και πόσες το 1960, πόσοι ραδιοφωνικοί σταθμοί, κανάλια, ιστολόγια, θα συμπεράνουμε ότι η σημερινή ποσότητα λόγου είναι συντριπτικά περισσότερη -και μιλάμε για συγκροτημένο λόγο. Επομένως, η γλώσσα αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση απ’ ό,τι άλλες εκφάνσεις της ζωής· στο κάτω-κάτω, δεν είναι όλα λυμένα στην Ελλάδα ώστε και η γλώσσα να είναι τέλεια. Ότι τα νέα παιδιά κάνουν ανορθογραφίες, αυτό υπήρχε πάντα· συγκριτικά στοιχεία δεν υπάρχουν και μην ξεχνάμε ότι σήμερα, ή έστω προ κρίσης, το ποσοστό των νέων που φοιτούσαν ήταν πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι πριν από 30 ή 60 χρόνια.
Πάντως στη Γαλλία, που έχουν πάθος με την ορθογραφία, και κρατάνε στατιστικές σε βάθος χρόνου, διάβαζα πριν από λίγο καιρό ότι ο αριθμός των λαθών κατά μέσον όρο γνωρίζει σταθερά αύξηση, ενώ επίσης οι φοιτητές κάνουν πολύ αστείες παρετυμολογίες (homicide = δολοφονία μέσα στο σπίτι· sporadique = μανιακός με τα σπορ)  Πάντως, η καλύτερη απάντηση στις κινδυνολόγες προφητείες είναι ίσως να διαβάσουμε μερικά παλαιότερα κινδυνολογικά βιβλία περί γλώσσας, όπως η τριλογία του Σαρ. Καργάκου (τρία βιβλία: Αλεξία, Αφασία. Αλαλία), που γράφτηκαν εδώ και 25 χρόνια, περί το 1986. Καμιά από τις δυσοίωνες προφητείες τους δεν έχει επαληθευτεί.
Για τον ίδιο λόγο, θεωρώ ότι είναι μύθος η λεγόμενη λεξιπενία των νέων, μια κατηγορία που κάποιοι την επισείουν χωρίς ποτέ να έχουν κάνει τον κόπο να την τεκμηριώσουν. Υποτίθεται ότι λεξιπενία είναι «το φαινόμενο κατά το οποίο ένα πρόσωπο ή μια κοινωνική ομάδα χρησιμοποιεί στον καθημερινό του λόγο και γενικότερα στην επικοινωνία, πολύ περιορισμένο αριθμό λέξεων και εκφραστικών μέσων, κυρίως λόγω άγνοιας». Δεδομένου όμως ότι κανείς απ’ όσους διατυπώνουν τέτοιες κατηγορίες δεν έχει μετρήσει το λεξιλόγιο του δήθεν λεξιπενικού ομιλητή (και πώς μπορεί τάχα να μετρήσει;), στην πραγματικότητα η κατηγορία δεν τεκμηριώνεται με βάση τον αριθμό λέξεων που χρησιμοποιεί κάποιος (τα περί «500 λέξεων» που δήθεν αριθμεί το λεξιλόγιο των νέων είναι ανοησίες, όπως και ο ίδιος ο κ. Μπαμπινιώτης έχει παραδεχτεί) αλλά με βάση τις λέξεις που συλλαμβάνεται να αγνοεί. Εδώ όμως έχουμε μια κατάφωρη μεροληψία, διότι οι εμπνευστές της λεξιπενίας θεωρούν υποχρεωτικό να ξέρει κανείς λέξεις της καθαρεύουσας και της αρχαίας, οι ίδιοι όμως δεν αισθάνονται υποχρεωμένοι να γνωρίζουν λέξεις της λαϊκής: αν ο νέος αγνοεί τι θα πει «ασκαρδαμυκτί», λέμε ότι πάσχει από λεξιπενία· αν ο καθηγητής αγνοεί τι θα πει, έστω, πρέκνα, ψίκι, πίζουλος, λέμε ότι η λέξη πίζουλος είναι σπάνια. Μα, και το ασκαρδαμυκτί σπάνιο είναι -και μάλιστα, υποστηρίζω ότι μόνο για πλάκα μπορεί κανείς να το χρησιμοποιήσει κανείς τη σήμερον ημέρα, ενώ το «πίζουλος» είναι χρησιμότατη λέξη.
Όσο για τα γκρίκλις, για τα οποία γίνεται πολύς λόγος και θεωρούνται μεγάλη απειλή για τη γλώσσα, η προσωπική μου άποψη είναι ότι προς το παρόν, έτσι όπως έχει τώρα η κατάσταση δεν συνιστούν απειλή. Ούτε έχουν επιβληθεί για μόδα, υπάρχουν πολύ συγκεκριμένοι πρακτικοί λόγοι που χρησιμοποιούνται: είναι πολύ πιο εύκολο να γράφεις στο λατινικό αλφάβητο στα μικρούλια πληκτρολόγια των κινητών τηλεφώνων, και είναι και πιο φτηνό (με πεζούς ελληνικούς χαρακτήρες το μήνυμα έχει όριο 70 χαρακτήρες, με λατινικούς έχει 140). Επομένως, τα παιδιά δεν το κάνουν από… εθνική μειοδοσία, υπάρχουν πρακτικοί λόγοι. Όπου δεν υπάρχουν πρακτικοί λόγοι, δεν χρησιμοποιούνται γκρίκλις τουλάχιστον από την πρώτη γενιά χρηστών, που δεν έχει γαλουχηθεί με το σύστημα αυτό (και εδώ έγκειται η μικρή μου επιφύλαξη: ότι δεν έχω δει μια γενιά γαλουχημένη με τα γκρίκλις να ενηλικιώνεται). Αν λοιπόν πρόκειται για ένα σύστημα γραφής αποκλειστικά συνδεδεμένο με τα νέα μέσα, δεν νομίζω ότι συνιστά απειλή. Κάποιοι άλλοι λένε ότι η χρήση στενογραφικών συντμήσεων, που είναι συνηθισμένη στα νέα μέσα και όχι μόνο σε συνδυασμό με τα γκρίκλις, π.χ. τπτ αντί για τίποτα, είναι, λέει, φθορά και υποβάθμιση της γλώσσας, κάτι που το βρίσκω εντελώς αστήριχτο. Θα θυμίσω ότι στην τελευταία ελληνική αυτοκρατορία, τη βυζαντινή, οι γραφείς χρησιμοποιούσαν εκτενές και πολυπλοκότατο σύστημα στενογραφίας στα χειρόγραφά τους, π.χ. ανος αντί για άνθρωπος, ανου αντί για ανθρώπου, ανινος αντί για ανθρώπινος κτλ.
Περνάμε τώρα στον τρόμο της γλωσσικής απλοποίησης. Πολλοί λένε ότι η απλοποίηση φθείρει τη γλώσσα –και εννοούν την ορθογραφική απλοποίηση. Η ορθογραφία πράγματι είναι ένα θέμα που προκαλεί «ηθικό πανικό». Κάτι μέσα μας μάς αναστατώνει βαθιά όταν βλέπουμε να αλλάζει μια ορθογράφηση με την οποία έχουμε γαλουχηθεί, νιώθουμε να ανατρέπεται «εντός μου ο ρυθμός του κόσμου». Αυτό φάνηκε καθαρά με τον τεράστιο καβγά που έγινε για την ορθογράφηση του αυγού με βήτα ή με αυ (ο Τριανταφυλλίδης είχε πει ότι κάθε φορά που γίνεται φασαρία για τα αβγά έχουμε παγκόσμιο πόλεμο!) -και το αστείο είναι πως τη γραφή αΒγό την πρότεινε ένας συντηρητικότατος γλωσσολόγος, ο Γ. Χατζιδάκης, και την εφάρμοσε λεξικογραφικά ένας άλλος εξίσου συντηρητικός, ο Μπαμπινιώτης, ενώ ο δημοτικιστής Τριανταφυλλίδης, αναγνωρίζοντας ότι η ορθογραφία είναι το έλασσον, συναίνεσε και δέχτηκε τη γραφή αΥγό, αν και τη θεωρούσε σφαλερή. Πολύ μελάνι χύθηκε τελευταία και για τη γραφή του ορθοπ*δικού, μέχρι που ο σύλλογος των ορθοπαιδικών ζήτησε από τρεις καθηγητές να γνωματεύσουν. Πολύ λιγότερη φασαρία έχει γίνει για πιο σοβαρά γλωσσικά θέματα.
Πάντως, να πούμε ότι η αντίδρασή μας αυτή εκδηλώνεται μόνο όταν συνειδητοποιούμε ότι ανατρέπεται μια γραφή που την έχουμε συνηθίσει. Μια καλή άσκηση που τη συστήνω σε όποιον διαμαρτύρεται και έχει την εντύπωση ότι τώρα μόνοαλλάζει η ορθογραφία, είναι να διαβάσει παλιά κείμενα, π.χ. εφημερίδες του 1913, πριν από 100 χρόνια, υπάρχουν ονλάιν στον ιστότοπο της Εθνικής Βιβλιοθήκης: αν κάνετε τον κόπο, θα δείτε γραφές όπως ώΜΜορφος, συνΕΙθίζω, κΥΤΤάζω, μεγαλΕΙτερος, είνΕ, ταξΕίδι, ξΑίρω, παλΗός, ελΗά, κτλ. που έχουν αλλάξει χωρίς να το πάρουμε είδηση κι έτσι εμάς σήμερα δεν μας σοκάρει το «συνηθίζω, κοιτάζω, ελιά, παλιός, είναι» -ίσως να ξένιζε τον παππού μου, όπως και τα δικά μου τα παιδιά δεν ενοχλούνται από το τρένο, τον Σέξπιρ και το αφτί. (Παρεμπιπτόντως, θα δείτε και κάτι άλλο, ότι τότε επικρατούσε πολύ μεγαλύτερη ορθογραφική αναρχία· πρόσφατα έβγαλα ένα βιβλίο με χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη γραμμένα το 1926· και διαπίστωσα ότι, στην ίδια εφημερίδα, συχνά ακόμα και στο ίδιο άρθρο, έβρισκες αλλού «πεια» και αλλού «πια», αλλού «καμμία» και αλλού «καμία» κτλ.)
Πλήρης φωνητική ή μάλλον φωνηματική (το φωνητική δεν είναι σωστό, διότι δεν θα γράψουμε π.χ. ζμίνος) όπως το λένε οι γλωσσολόγοι δεν είναι εύκολο να εφαρμοστεί ή μάλλον είναι τρομακτικά δύσκολο, διότι έχουμε έναν τεράστιο όγκο κειμένων που θα πρέπει να μετατραπούν. Μια ή δυο γενιές θα ταλαιπωρηθούν αφάνταστα, οπότε, επειδή αυτές ακριβώς οι γενιές θα πρέπει να κάνουν τη μετάβαση, το βλέπω απίθανο να γίνει. Πιστεύω όμως ότι η ορθογραφία της νεοελληνικής θα συνεχίσει να απλοποιείται με πολύ αργούς ρυθμούς, όπως γίνεται και σήμερα, και θα ήθελα επίσης να τη δω να εξορθολογίζεται, πράγμα που δεν σημαίνει πάντοτε απλοποίηση. Τι εννοώ; Για παράδειγμα, η παράνοια σύμφωνα με την οποία η πορεία γράφεται με ει αλλά η πρωτοπορία με ι, ενώ αντίθετα η μαντεία γράφεται με ει, αλλά και η χαρτομαντεία επίσης με ει. Πιστεύω ότι δεν είναι διδάξιμο το θέμα, οπότε μια καλοδεχούμενη τροποποίηση που θα ήταν εξορθολογισμός αλλά όχι απλοποίηση θα ήταν να γράφονται τα σύνθετα όπως και τα απλά: πορεία, προπορεία, πρωτοπορΕΙα.
Με τις ανορθογραφίες των άλλων, υπάρχει και το εξής, που εγώ το λέω «λογικό άλμα τριπλούν». Έστω ότι σε ένα κείμενο βρίσκεις ένα (αριθμός 1) ορθογραφικό λάθος. Άρα, λες, αυτός είναι ανορθόγραφος· πρώτο άλμα. Άρα, είναι αγράμματος. Άρα, όσα λέει δεν έχουν σημασία! [Θέμα στις πανελλήνιες, μετώπες-αυγατίζω]
Το ίδιο λογικό άλμα το κάνουν και οι λαθοθήρες, που ισχυρίζονται ότι προάγουν τα σωστά ελληνικά. Σου λένε, α) επειδή στο κείμενό σου βρέθηκε ένας (κατ’ αυτούς) σολοικισμός, του τύπου, ας πούμε, «ευχαριστώ όλους όσους με ψήφισαν», που, δεν θα το αναλύσω γιατί δεν προφταίνω, αλλά κατά Μπαμπινιώτην είναι λάθος, διότι το σωστό είναι λέει «ευχαριστώ όλους όσοι με ψήφισαν», διότι, λέει, το όσοι είναι υποκείμενο του «ψήφισαν» άρα πρέπει να είναι στην ονομαστική, λες και δεν υπάρχει η έλξη του αναφορικού ακόμα και στο ευαγγέλιο. Αλλά πλατειάζω, αν θέλετε το συζητάμε στο τέλος. Λοιπόν, λένε, επειδή λες «ευχαριστώ όλους όσους» δεν ξέρεις να μιλάς καλά ελληνικά, είσαι αγράμματος, ανελλήνιστος, αμόρφωτος, άρα, αυτά που λες δεν έχουν σημασία. Αυτά τα «λάθη» α) αφενός είναι ενπολλοίς κατασκευασμένα ή παροδικά, όπως η δήθεν διάκριση ανάμεσα στο απλώς και στο απλά,  και β) είναι μια άσκηση εξουσίας.
Η γλώσσα αλλάζει, και όποιος βλέπει την αλλαγή μπροστά στα μάτια του συνήθως δεν τη δέχεται με ευχαρίστηση -αυτό γίνεται εδώ και αιώνες και θα συνεχίσει να γίνεται στον αιώνα τον άπαντα. Μια ιδιαίτερη μορφή ενόχλησης είναι όταν γεννιούνται νέες λέξεις· πολλοί γράφουν στις εφημερίδες ή εκφράζουν την αγανάκτησή τους όταν βλέπουν να χρησιμοποιούνται λέξεις όπως «διακύβευμα», «γενόσημο», «δημοφιλία» που είναι τάχα ανύπαρκτες. (Η πλάκα είναι ότι συχνά οι ίδιοι παραπονιούνται για τη λεξιπενία!) Δεν υπάρχει δημοφιλία, έγραφε κάποιος, κι όμως τη λέξη τη χρησιμοποίησε πρώτος ο Κοραής. Τέτοιες ενστάσεις, συχνά τεκμηριωμένες, διατυπώνονταν και παλαιότερα. Για παράδειγμα, ο λεξικογράφος Ζηκίδης πριν από εκατοντόσα χρόνια είχε επισημάνει ότι είναι λάθος ο σχηματισμός της λ. δισεκατομμύριο, διότι στα ελληνικά μπορεί να σημαίνει μόνο «δύο εκατομμύρια» (πρβλ. δισχίλιοι = δύο χιλιάδες). Βάσιμο ακούγεται, αλλά ο «λανθασμένος» σχηματισμός επικράτησε και σήμερα μας φαίνεται ολόσωστος. Την ίδια περίπου εποχή, το 1885, ο Ισίδωρος Ισιδωρίδης-Σκυλίσσης (ή Σκυλίτσης) έγραφε ότι είναι “κακίστη παράκρουσις” να χρησιμοποιείται η λέξη “απαρτία” στον κανονισμό της Βουλής με την έννοια που όλοι μας ξέρουμε σήμερα, επειδή στα αρχαία “απαρτία” ήταν το σύνολο των εργαλείων ενός μάστορα. Βέβαια, αυτή η ένσταση σήμερα μας φαίνεται παράλογη. Και να σημειωθεί ότι ο Σκυλίσσης δεν ήταν όποιος κι όποιος: αν μη τι άλλο, σε αυτόν χρωστάμε τον Γιάννη Αγιάννη και τον Γαβριά.
Αλλά ο Ζηκίδης και ο Σκυλίσσης έχουν πολύ παλιότερους προγόνους. Πριν από 2000 περίπου χρόνια, ο Φρύνιχος ο Αράβιος, που ήταν γραμματικός, έγραψε το πρώτο σύγγραμμα για το «πώς να γράφετε σωστά ελληνικά» ή μάλλον σωστά αττικά, μια και ο Φρύνιχος ήταν ακραίος αττικιστής που ζούσε σε μια εποχή που η ζωντανή γλώσσα ήταν η ελληνιστική κοινή.
Σκίμπους λέγε͵ ἀλλὰ μὴ κράββατος· μιαρὸν γάρ.Κόριον ἢ κορίδιον ἢ κορίσκη λέγουσιν͵ τὸ δὲ κοράσιον παράλογον.Βασίλισσα οὐδεὶς τῶν ἀρχαίων εἶπεν͵ ἀλλὰ βασίλεια ἢ βασιλίς.Σικχαίνομαι· τῷ ὄντι ναυτίας ἄξιον τοὔνομα. ἀλλ΄ ἐρεῖς βδελύττομαι ὡς Ἀθηναῖος.Μαμμόθρεπτον μὴ λέγε͵ τηθαλλαδοῦν δέ.Κοχλιάριον· τοῦτο λίστρον Ἀριστοφάνης ὁ κωμῳδοποιὸς λέγει· καὶ σὺ δὲ οὕτως λέγε.Λιθάριον πάνυ φυλάττου λέγειν͵ λιθίδιον δὲ λέγε.
και άλλα πολλά, που όμως καθιερώθηκαν -στο Ευαγγέλιο υπάρχουν πολλοί τύποι που τους καταδικάζει ο Φρύνιχος (είχα γράψει ένα σχετικό άρθρο παλιότερα στο Φαινόμενο του Λουξεμβούργου). Βέβαια, αργότερα ο Φρύνιχος πήρε μια μικρή εκδίκηση, διότι η εκκλησία, από τη στιγμή που θριάμβευσε, στράφηκε στον αττικισμό -και τα σπασμένα τα πληρώνουμε ίσαμε σήμερα.
Μας διηγείται λοιπόν ο Σωζομενός στην εκκλησιαστική του ιστορία ένα επεισόδιο, στο οποίο ο Τριφύλλιος, επίσκοπος Λεδρών Κύπρου, στο κήρυγμά του αναφέρθηκε στο ρητό του Χριστού, μόνο που το είπε διορθωμένο: «άρον τον σκίμποδά σου και περιπάτει», αντί για ‘κράββατον’. Ανάμεσα στο εκκλησίασμα όμως ήταν και ο Άγιος Σπυρίδων, δάσκαλος του Τριφυλλίου, που ακούγοντάς το αυτό αγανάκτησε, πήδησε από τον ιερατικό του θρόνο και είπε στον Τριφύλλιο:  «οὐ σύ γε ἀμείνων τοῦ κράββατον εἰρηκότος͵ ὅτι ταῖς αὐτοῦ λέξεσιν ἐπαισχύνῃ κεχρῆσθαι;», δηλαδή «Δηλαδή εσύ είσαι ανώτερος από εκείνον που είπε ‘κράββατος’ και δεν καταδέχεσαι να μεταχειριστείς τα δικά του λόγια;» Άτιμο και ανυπόταχτο πράγμα η γλώσσα, αφού ακόμα και τους άγιους κάνει ν’ αγανακτούν…

10 January 2014

Ορθόδοξος Χομεϊνισμός

του Άκη Γαλδαδά, protagon.gr, 10/1/2014

Τσίπρας, χθες. Μια φωτογραφία χίλιες ψήφοι; Ένα βίντεο ακόμη περισσότερες; Ίσως έτσι να το κοστολόγησαν το γεγονός εκεί στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και τον πήγαν να βγάλει μια δίπλα στον Οικουμενικό Πατριάρχη.

Ενημέρωσε λέει σχετικά με την υποψηφιότητά του για την Προεδρία στην Κομισιόν; Ποιον; Κάποιον που δεν έχει θεσμικά σχέση με την Ευρώπη; Του μίλησε για τη λιτότητα, για τους μετανάστες, που εγώ δεν έχω ακούσει να ενδιαφέρθηκε ποτέ γι' αυτά τα θέματα και για το Περιβάλλον; Ναι, για το Περιβάλλον, που όπως είχα γράψει, έπειτα από έρευνα, όταν οι κάτοικοι στις Σκουριές σχεδόν έπεσαν στις ρόδες της λιμουζίνας του Οικουμενικού, καθώς αυτός έβγαινε από το Άγιον Όρος, να σταματήσει και να τους ακούσει ο οδηγός του πάτησε γκάζι για να φύγουν από εκεί μια ώρα αρχύτερα. Δούλεμα, δηλαδή.

Κάτι μου λέει ότι το 2014 θα είναι πιο βρώμικο από το 2013, και από την πλευρά του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., που θα συνεχίσει όπως και όλα τα άλλα κόμματα, πλην Κ.Κ.Ε ίσως, να χαϊδεύεται στην ποιμαντική ράβδο του Αρχιεπισκόπου και του κάθε Μητροπολίτη. Μάλωσαν και τον καρναβαλικό βουλευτή τους δυνατά, με σκοπό να ακουστεί αυτό καλά.

Η Εκκλησία σαν έμπειρος και εφευρετικός ιστιοπλόος έχει απλώσει τα ράσα και αιχμαλωτίζει προς όφελός της τον άνεμο που σαρώνει όλη τη χώρα εδώ και δυο χρόνια. Κι εμείς άβουλοι ή απαθείς παρακολουθούμε τη νέα ανερχόμενη δύναμη:

• Σε (εντελώς μα εντελώς) άσχετο νομοσχέδιο (Εθνική Αρχή Συντονισμού Πτήσεων) επιχείρησαν 4 Υπουργοί (Στουρνάρας, Μητσοτάκης, Αρβανιτόπουλος, Χρυσοχοΐδης) να χώσουν τροπολογία, η οποία προέβλεπε ότι όλα τα θέματα που αφορούν στη διαχείριση και αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας θα ρυθμίζονται με Κανονισμούς της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου. Θα μπορούσε μεταξύ άλλων να φτιάχνει ό,τι εταιρεία θέλει και άλλα ανεξέλεγκτα προνόμια. Ήταν η δεύτερη φορά και όπως δηλώθηκε θα το ξαναεπιχειρήσουν (μέχρι να το επιτύχουν)

• Ετοιμάζονται νέες θυσίες χιλιάδων υπαλλήλων σε λίγες ημέρες από τον αδίστακτο και χωρίς καμιά καλή ιδέα Κυριάκο Μητσοτάκη. Για τους εκπαιδευτικούς, ο εξυπηρετικότατος σε άλλους) κ. Αρβανιτόπουλος, παρ’ όλες τις υποσχέσεις, ακόμη δεν έχει λύση, πέρα από την απόλυσή τους, αλλά για τους κληρικούς ακόμη ούτε από αριστερά ούτε από δεξιά έχουμε κάποια υπόδειξη για κάποια έστω μικρή… αραίωση. Όλοι απαραίτητοι και παραγωγικοί.

• Οι Μητροπολίτες συνεχίζουν να οργώνουν τους δρόμους με τις μαύρες λιμουζίνες γιατί προφανώς όταν μάθεις στις αυτοκινητάρες δύσκολο να απεξαρτηθείς.

• Και αν κρίνουμε από το κατάντημα της Πεντέλης, όταν τα λεφτά είναι πολλά, το «η κτίση ως κληρονομία» και οι οικολογικές ανησυχίες μπαίνουν στο οστεοφυλάκιο.

• Οι Μητροπολίτες παρ’ όλη την τρανταχτή τους αμάθεια για διάφορα θέματα του καθημερινού μας βίου νομίζουν πως μπορούν να έχουν γνώμη για τις ζωές μας, κάθε στιγμή, και τις συμπεριφορές μας. Αυτοί και η Λίτσα Πατέρα. Και η κα Λίτσα τουλάχιστον δίνει τη γνώμη της εκεί που της τη ζητούν, οι άλλοι πετάγονται παντού. Και είδαμε την ευθυκρισία ορισμένων Μητροπολιτών. Μέχρι και με τους νεοχιτλερικούς τακίμιασαν.

• Άλλωστε συμφωνούσαν πάντα οι δυο παρατάξεις ότι τζαμί δεν αξίζει στους άπιστους. Ούτε λεφτά να ξοδέψουμε γι' αυτό. Το να παίρνουμε χρήματα από το Ε.Σ.Π.Α., τη μόνη αρτηρία τροφοδότησης με λίγο ρευστό που έχει απομείνει για κάποια παραγωγικά έργα, με τη συναίνεση του ευσεβούς Χατζηδάκη, για να ανακαινίζουμε ναούς (Άγιος Νικόλαος Πύργου).

• Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις της Εκκλησίας κάτω από το λάβαρο «10.000 μερίδες την ημέρα» δρουν ανεξέλεγκτα. Και όπως ακούγεται τουλάχιστον ανορθολογικά. Νωπή η ανάμνηση και από τις αποστολές στρινγκ στους πλημμυροπαθείς στο πρώτο Τσουνάμι. Κάποιοι έχουν ανοίξει παρτίδες και με εισαγγελέα;

• Ο Αρχιεπίσκοπος θα καθαρίσει; Φαντάζομαι να μη φθάσει σε αυτό το σημείο. Πάντως πηγαίνει πότε-πότε στις φυλακές όπως γράφτηκε, και με την ευκαιρία της επίσκεψης σε ρασοφόρους κρατουμένους (εδώ δεν ισχύει ότι μόνο στενοί συγγενείς έχουν το δικαίωμα του επισκέπτεσθαι;) μπορεί να παρακαλέσει ίσως και για μια καλύτερη μεταχείριση.

• Μήπως να αναλάμβανε ο Αρχιεπίσκοπος Υπουργός Οικονομικών; Πόσο χειρότερος από τον τωρινό μπορεί να μας βγει;

Έτσι λοιπόν με τη χθεσινή κίνηση Τσίπρα και τη σιωπή των αμνών του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. που πλησίασαν ευλαβικά κοντά στο ράσο έχουμε προφανώς… κυκλωθεί από τους «εκκλησιαστικούς κύκλους». Αν αρχίσουν να διεκδικούν και δικαστική εξουσία θα έχουμε φθάσει στον πλήρη χομεϊνισμό.