Το παρελθόν ως μέλλον

του Νίκου Δήμου, www.lifo.gr, 3/4/2013

►Στο οπισθόφυλλο του τελευταίου τεύχους της LifO υπήρχε μία πολύ εντυπωσιακή διαφήμιση του ΟΠΑΠ. Ο τίτλος έγραφε: Ο ΑΡΧΑΙΟΣ / ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΑΣ / ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ / ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ.

►Aυτός ο τίτλος με δάγκωσε και με πόνεσε. Τον διάβασα αλλιώς: ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ. Xωρίς να το θέλει, ο συνάδελφος (έκανα κι εγώ κάποτε στη διαφήμιση) είχε εκφράσει το μεγαλύτερο πρόβλημα του τόπου.

►Όταν ο νομπελίστας φυσικός Richard Feynman επισκέφθηκε την Ελλάδα, μίλησε με πολλούς επιστήμονες και διανοούμενους, και σημείωσε στο ημερολόγιό του: «Υπογραμμίζουν με έμφαση το πόσο υπέροχοι ήταν οι αρχαίοι Έλληνες – και πραγματικά ήταν υπέροχοι. Όταν όμως τους πεις: "Ναι, αλλά κοίταξε πόσο πιο μπροστά από τους αρχαίους Έλληνες προχώρησε ο σύγχρονος άνθρωπος" –εννοώντας με αυτό την ανάπτυξη της πειραματικής επιστήμης, των μαθηματικών, την τέχνη της Αναγέννησης [...] κλπ– ρωτάνε: "Τι εννοείς; Τι έλειπε από τους αρχαίους Έλληνες;". Συνεχώς υποβαθμίζουν την εποχή τους και εξυψώνουν την παλιά, φτάνοντας στο σημείο να θεωρούν την κατάδειξη των σημερινών θαυμάτων ως αδικαιολόγητη έλλειψη εκτίμησης προς το παρελθόν».

►Θεωρώ ότι η κρίση που μας μαστίζει είναι σε μεγάλο ποσοστό αποτέλεσμα αυτής της παρελθοντολαγνείας. Που δεν μας άφησε να οργανώσουμε μια σύγχρονη κοινωνία. Που μας κάνει να δυσπιστούμε στην επιστήμη και την τεχνολογία η οποία θα μπορούσε να μας απαλλάξει από τα περισσότερα δεινά μας (γραφειοκρατία, διαφθορά, σπατάλη, χαμηλή παραγωγικότητα, έλλειψη ανταγωνιστικότητας).

►Είμαστε η μόνη χώρα της Ευρώπης στην οποία δεν διδάσκονται στα σχολεία βασικές επιστημονικές γνώσεις, όπως η θεωρία του Δαρβίνου. Πολλοί νομίζουν πως, επειδή οι νέοι μας επιδίδονται στα βιντεοπαιχνίδια ή γράφουν αστραπιαία SMS στο κινητό, «παίζουν στα δάχτυλα την τεχνολογία». Το να χρησιμοποιείς όμως γκάτζετ δεν έχει καμία σχέση με την ουσία και το βάθος της επιστημονικής και τεχνολογικής επανάστασης που είναι οργάνωση, μέθοδος, ορθολογισμός και καινοτομία.

►Η υπέρβαση των προβλημάτων της συντηρητικής και απολιθωμένης κοινωνίας μας περνάει μέσα από μία άλλη αντιμετώπιση της επιστήμης και της τεχνολογίας. Διακόσια χρόνια τώρα προσπαθούμε να ζήσουμε από το παρελθόν (ζώντας στο παρελθόν). Κάποτε θα πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά. Ίσως περισσότερο από κοινωνική ή οικονομική, χρειαζόμαστε μια επανάσταση στη σκέψη και τη νοοτροπία μας. Εντάξει, να πουλάμε παρελθόν. Αλλά να αποκτήσουμε και μέλλον.