Σ.Φρ.: «Εφιάλτης η ελλιπής παιδεία!»
Στο κυριακάτικο ένθετο περιοδικό με τίτλο «Κ» της Καθημερινής δημοσιεύεται εδώ και 2-3 χρόνια μια τυποποιημένη συνέντευξη με τίτλο «Πατριδογνωσία» που επιμελείται η δημοσιογράφος κ. Άννα Γριμάνη. Οι δημοσιεύσεις των τελευταίων μηνών, με την άποψη επιφανών Ελλήνων ερευνητών που κατά κανόνα ζουν στο εξωτερικό, επαναλαμβάνουν ουσιαστικά παλαιότερες τοποθετήσεις, γι' αυτό πιστεύω ότι ήδη με μια ματιά ξέρει ο αναγνώστης, τί περίπου υποστηρίζει ο εκάστοτε συνεντευξιαζόμενος.
Αυτό που είχα όμως διαπιστώσει από την αρχή ήταν ότι, σχεδόν όλοι οι εκλεκτοί «συνομιλητές» έχουν περίπου ίδια κοινωνική προέλευση - μεσαία ή ανώτερη αστική τάξη. Σκέφτηκα, λοιπόν, να γράψω και τη δική μου άποψη -ένα παιδί (67 ετών πλέον) με προέλευση από εργατική οικογένεια-, ώστε να υπάρξει μια συμπλήρωση της εικόνας κι από αυτή την πλευρά.
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι μια αναπαραγόμενη ψευδαίσθηση. Στη σημερινή εποχή ελληνικότητα ή κινεζικότητα ή μεξικανικότητα αποτελούν χάντρες για να παρασύρονται και παραμυθιάζονται ανασφαλείς άνθρωποι ότι δήθεν ανήκουν κι αυτοί δικαιωματικά -λόγω γέννησης και όχι κατάκτησης- σε ένα σύνολο εκλεκτών ανθρώπων.
Τι πιο μικρό ελληνικό που αγάπησα.
Το ελληνικό διαβατήριο που ξαναπήρα το 1974, όταν επανήλθε η δημοκρατία στη χώρα και κατάργησε την ακύρωσή του που είχε επιβάλλει η δικτατορία.
Η υπέροχη εκδοχή τού Έλληνα.
Ο νεαρός που φεύγει με μια μισοάδεια βαλίτσα στο εξωτερικό και αναδεικνύεται στην ξένη κοινωνία ίσος προς τους καλύτερους εκεί ντόπιους, συχνά και ανώτερός τους. Ενώ, αν έμενε εδώ, πιθανόν να γινόταν χαρτογιακάς ή περιπτεράς.
Αυτό που με χαλάει.
Οι επαγγελματίες ιδεολόγοι, οι έμμισθοι πιστοί, οι εμφανέστατα ιδιοτελείς ψευδολόγοι και δεν χρειάζεται να εξειδικεύσω τώρα τις σχετικές ομάδες.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Έλληνας σήμερα;
Τίποτα από τα δύο, δεν παίζει κανένα ρόλο. Μπορείς να πετύχεις τους προσωπικούς στόχους σου και να αναδειχθείς στον παγκόσμιο χώρο, χωρίς να γνωρίζουν οι άλλοι καν την εθνική σου προέλευση - εκτός αν έχεις ένα επώνυμο που λήγει σε –άκης, –όπουλος ή –ίδης…
Παράγει πολιτισμό ο Έλληνας της νέας εποχής ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Παράγουν πολιτισμό αρκετοί αξιόλογοι Έλληνες της εποχής μας, όχι ο μέσος Έλληνας. Παράγουν στις επιστήμες, στις τέχνες, στα γράμματα… Αναφέροντας μερικά ονόματα αδικώ πολλούς που παραλείπω, θα το αποτολμήσω όμως για κάποιους κορυφαίους που βρίσκονται εκτός κάθε συναγωνισμού: ο Γεώργιος Παπανικολάου, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Μίκης Θεοδωράκης, η Βάσω Κατράκη, ο Κάρολος Κουν, ο Δημήτρης Νανόπουλος.
Με ποια ταυτότητα περιέρχονται οι Έλληνες στο σύγχρονο κόσμο;
Ως τουρίστες και καταναλωτές με την αστυνομική ταυτότητα και την πιστωτική κάρτα - έχετε δει και ακούσει νεόπλουτες Ελληνίδες σε εποχή εκπτώσεων στο Λονδίνο; Ως δημιουργοί, με τα πενιχρά πνευματικά εφόδια που τους τροφοδότησε το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και την παιδεία που κατάφεραν να αποκτήσουν μόνοι τους.
Το ελληνικό μου «γιατί» και ένα «πρέπει» που πέταξα.
Το «γιατί» σχετίζεται με την υποβαθμισμένη εκπαίδευση που είχα από το ελληνικό σχολείο, η οποία με έφερε για κάποιο χρονικό διάστημα σε μειονεκτική θέση έναντι των ξένων συναδέλφων, μέχρι που ξεπέρασα το πρόβλημα με δική μου υπερπροσπάθεια. Το «πρέπει» αφορά τη διαγραφή από τη ζωή μας των διαδιδόμενων δήθεν «σιωπηρά συμφωνημένων», τα οποία στην πραγματικότητα είναι «ιδιοτελώς επιβληθέντα».
Ο Έλληνας ποιητής μου.
Αν και έχω μελετήσει ποιήματα πολύ σπουδαίων δημιουργών στην ελληνική και σε ξένη γλώσσα, δεν με συγκίνησε ποτέ ιδιαίτερα αυτή η μορφή λογοτεχνικής δημιουργίας και, ως ενήλικας, δεν συγκράτησα ποτέ στο μυαλό μου στίχους από γνωστά ποιήματα που διάβασα – αντίθετα με ό,τι μου συνέβη με τη μουσική. Οπότε η αναφορά του ενός ή του άλλου σπουδαίου ποιητή θα ήταν υποκριτική και αυθαίρετη. Πιθανόν να οφείλεται αυτό στον επιστημονικό και επαγγελματικό ορθολογισμό που επέλεξα ή έτυχε στη ζωή μου. Αντίθετα, κάποιοι στίχοι από το αναγνωστικό του δημοτικού σχολείου με είχαν ενθουσιάσει τότε υπερβολικά, ίσως λόγω του ρεαλισμού τους, και έχουν μείνει στη μνήμη μου: «Σε μια ρόγα από σταφύλι / έπεσαν οκτώ σπουργίτες / και τρωγόπιναν οι φίλοι…» (Ζ.Παπαντωνίου) Ακόμα και τώρα ονειρεύομαι το φθινόπωρο οκτώ σπουργίτες που «τρωγοπίνουν» σε μια ρόγα…
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει, αλλά ασθενεί βαρύτατα και φθείρεται ακατάπαυστα!
Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.
Δεν υπάρχουν ένας παγκόσμιος χάρτης και μία οδός, αλλάζουν αυτά από μέρα σε μέρα και από χρόνο σε χρόνο και δεν σχετίζονται ειδικά με τους Έλληνες. Με τις φυσικές ικανότητες και την παιδεία του, χωρίς ιδεοληψίες και ψευδαισθήσεις, πρέπει καθένας να προσαρμοστεί στα εκάστοτε δεδομένα και να προσπαθήσει να τα επηρεάσει, όπου και όποτε μπορεί.
* Ο Σ.Φρ. είναι Διπλωμ. Ηλεκτρολόγος και Διδάκτωρ Μηχανικός του Πολυτεχνείου Darmstadt/Γερμανία, ομότιμος καθηγητής Ηλεκτρονικής του ΤΕΙ Αθήνας
