15 September 2010

Μίσος και φθόνος κατά του υπερέχοντος οικονομικά και πολιτισμικά

(του Γκαζµέντ Καπλάνι, ΤΑ ΝΕΑ, 14/9/2010)

Μεγάλωσα σε µια χώρα στην οποία η λέξη «Αµερική» ήταν η πιο µισητή. Οταν στην Αθήνα διάβασα το σύνθηµα «φονιάδες των λαών Αµερικάνοι», για εµένα ήταν σαν να διάβαζα µεταφρασµένο στα ελληνικά το σύνθηµα που άκουγα από το νηπιαγωγείο στην Αλβανία. Μελετώντας όµως προσεκτικά τα βιβλία του Ενβέρ Χότζα ανακαλύπτεις ότι πίσω από το µίσος για την Αµερική υπάρχει µπόλικος φθόνος.

Σε ένα από τα πολλά «άγρια», αντιαµερικανικά βιβλία του, ο Χότζα διατυπώνει σε µια αράδα την αντίληψή του για την Αµερική: «Ενα έθνος που ήρθε από το πουθενά και έφτασε στα άστρα».

Την Αµερική µισούσε επίσης µε πάθος και ο Χίτλερ. Μισούσε αυτήν την «ανώµαλη χώρα, όπου οι φυλές αναµειγνύονται µεταξύ τους», τη χώρα η οποία τη στιγµή που η Ευρώπη βηµάτιζε στους ρυθµούς των στρατιωτικών εµβατηρίων, χόρευε µε τα µικροσκοπικά βήµατα των Τζίντζερ και Φρεντ. Και όµως, οι καλύτεροι «δάσκαλοι» του Χίτλερ Αµερικανοί ήταν. Το βιβλίο «Ο Διεθνής Εβραίος» του αρχικαπιταλιστή Χένρι Φορντ τού προσέφερε τα αντισηµιτικά επιχειρήµατα που χρειαζόταν. Το αµερικανικό βιβλίο που λάτρευε, πάντως, ήταν το «Πέρασµα της Μεγάλης Φυλής», του Μάντισον Γκραντ, επικεφαλής τότε της Επιτροπής Μετανάστευσης των ΗΠΑ.

Εάν η λευκή φυλή δεν αναλάβει τις τύχες της Αµερικής, έγραφε ο Γκραντ, εάν δεν κλείσει τις πόρτες στις κατώτερες φυλές – µαύρους, Ελληνες, Ιταλούς – τότε θα εκφυλιστεί και θα εξαφανιστεί από προσώπου Γης. Αντικατοπτρίζοντας τις ιδέες του Γκραντ, ο Χίτλερ γράφει στο βιβλίο του «Ο Αγών µου»: «Ενας Νέγρος ή Κινέζος δεν µπορεί να γίνει ποτέ Γερµανός επειδή µιλάει τα γερµανικά ή ψηφίζει κάποιο γερµανικό πολιτικό κόµµα». Ο Χίτλερ έβρισκε στην Αµερική τους χειρότερους εχθρούς και ταυτόχρονα τους καλύτερους «δασκάλους» του.

Κάτι σαν τον Μπιν Λάντεν, τηρουµένων των αναλογιών. Και αυτός µισεί µε πάθος και ταυτόχρονα φθονεί την Αµερική. Είναι αυτό το σύµπλεγµα το οποίο ο γάλλος φιλόσοφος Ζαν Μποντριγιάρ αποκάλεσε «µιµητική αντιπαλότητα»: θέλω να καταστρέψω αυτόν στον οποίο ποθώ να µοιάσω. Ο Μπιν Λάντεν, άλλωστε, επιτέθηκε στην Αµερική όταν είχε πρόεδρο κάποιον που του έµοιαζε: τον Μπους – απλά, αυτός κρατούσε το Ευαγγέλιο αντί του Κορανίου στα χέρια του.

Για την τροµοκρατική επίθεση στους Δίδυµους Πύργους πανηγύρισαν προπαντός εκείνοι που φθονούν µε πάθος την Αµερική. Οχι τόσο τα θύµατά της. Δεν έγραψαν «καλά να πάθουν» στο Βιετνάµ. Και πώς να το γράψουν, άλλωστε, αφού στα θύµατα των Δίδυµων Πύργων κάθε έθνος µπορούσε να βρει κάποιον «εκπρόσωπό» του. Η Αµερική, τελικά, δεν ακολούθησε τις διδαχές του «δασκάλου» του Χίτλερ, Μάντισον Γκραντ.

Τώρα η Αµερική βρίσκεται γύρω από το Σηµείο Μηδέν τσαλακωµένη και διχασµένη µπροστά στις εφιαλτικές της αντιφάσεις. Με έναν µαύρο πρόεδρο, τον Μπαράκ Οµπάµα, που προσπαθεί να δικαιώσει τον Τοκβίλ ότι «η Αµερική καταφέρνει να µεγαλουργήσει όχι τόσο χάρη στη δύναµη και τον πλούτο της, αλλά στην ικανότητά της να διορθώσει τα λάθη της». Για να το κάνει αυτό, ο Οµπάµα πρέπει να νικήσει, προπαντός, τους µουτζαχεντίν του νεοφιλελευθερισµού και τους χριστιανούς ταλιµπάν µέσα στην Αµερική. Από τη µάχη αυτή δεν θα εξαρτηθεί µόνον το µέλλον της Αµερικής, αλλά ίσως όλης της Δύσης στην εποχή της παγκοσµιοποίησης.
Χαίρομαι που ο συγγραφέας διατυπώνει απόψεις παραπλήσιες με κάποιες που είχα διατυπώσει κι εγώ γραπτώς προ δεκαετίας περίπου, οι οποίες τότε απορρίφθηκαν από κατά τεκμήριον αρμόδιους μετά βδελυγμίας! Προσπαθούσα τότε να εξηγήσω την ανθελληνική συμπεριφορά "πατέρων" της εκκλησίας εναντίον του ελληνικού πολιτισμού και έγραφα ότι, το επιχείρημα πως οι περισσότεροι από τους πατέρες του χριστιανισμού είχαν ελληνική παιδεία και γνώριζαν επαρκώς τη φιλοσοφία δεν απαντάει σε κανένα από τα προαναφερόμενα ερωτήματα. Η ιδέα ότι όποιος έχει «μελετήσει» κάτι το εκτιμάει επίσης, είναι προφανώς άστοχη. 
Ίσως δε η βαθιά γνώση της ελληνο-ρωμαϊκής φιλοσοφίας να δημιουργούσε στους εκκλησιαστικούς ηγέτες και την έντονη αντιπάθεια, λόγω φθόνου ή απελπισίας για έλλειψη αντεπιχειρημάτων. Να μην παραβλεφθεί επίσης η ύπαρξη αισθημάτων εκδίκησης για όσα πραγματικά ή νομιζόμενα δεινά είχαν υποστεί οι λαοί γύρω από τον ελληνόφωνο χώρο από τις επιδρομές των Μακεδόνων και των Ρωμαίων.
Ειδικά στις αρχές του 21ου αιώνα αντιμετωπίζουμε το φαινομενικά παράδοξο, άτομα αραβικής ή ινδο-πακιστανικής καταγωγής που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και σπούδασαν σε δυτικό περιβάλλον να «θυσιάζονται» για θρησκευτικούς λόγους, σπέρνοντας το θάνατο και σε δεκάδες άλλους συνανθρώπους τους. Το φαινόμενο δε, ακόμα και Ελλήνων που φοιτούν σε δυτικές χώρες, να επιστρέφουν στην πατρίδα τους και να συκοφαντούν, συχνά με αισθήματα μίσους τη χώρα και το λαό που τους φιλοξένησε στα χρόνια των σπουδών τους, κάθε άλλο παρά σπάνιο είναι. 
Εκτιμούμε ότι κύριος παράγοντας γι' αυτά τα χάσματα είναι, αφενός οι πολιτισμικές διαφορές, οι οποίες δεν καλύπτονται με κάποια πρόωρη οικονομική άνοδο, αλλά απαιτούν μακρόχρονη εμπέδωση σε κλίμακα γενεών και, αφετέρου, η προσωπική ανασφάλεια που προκύπτει από την ελλιπή παιδεία, τότε λόγω της γενικότερης πολιτισμικής υποβάθμισης και τώρα λόγω απορρίψεώς της από θρησκευτικούς φονταμενταλιστές κάθε προελεύσεως και προσανατολισμού.
Ανεξάρτητα από τον Χίτλερ και τον Μπιν Λάντεν λοιπόν, πιστεύω το μίσος και ο φθόνος ακολουθεί τους λιγότερο αναπτυγμένους ανθρώπους σε όλη την ιστορική πορεία τους, είτε σε επίπεδο κοινωνιών και κοινωνικών ή επαγγελματικών ομάδων, είτε σε επίπεδο προσώπων!