25 January 2009

Η Βίβλος και οι Έλληνες

...
Αν και έχω αυτό το τρίτομο έργο του Μάριου Βερέττα ήδη αρκετό καιρό στη βιβλιοθήκη μου, δεν είχα αποφασίσει να αρχίσω την ανάγνωσή του. Όλο κάτι επείγον προκύπτει και τα πιο εκτεταμένα σχέδια μένουν συνήθως στο ράφι!


Όμως, σε μια συζήτηση που είχα με τον συγγραφέα (βλέπε εδώ δημόσιο κάρφωμα!), άκουσα ενδιαφέρουσες ιστορικές λεπτομέρειες, τις οποίες πάντα ήθελα να πληροφορηθώ και γι’ αυτό τον προέτρεψα να τις γράψει σε ένα βιβλίο! «Πάλι;», μου απαντάει, «Δεν τα έχω γράψει όλα αυτά στο βιβλίο μου "Η Βίβλος και οι Έλληνες;"» Ωχ, πάλι αδιάβαστος πιάστηκα! Μου θύμισε σχολικές μέρες που με καλούσε ο καθηγητής για μάθημα κι εγώ έψαχνα να θυμηθώ ποια μέρα ήταν και σε ποιο μάθημα βρισκόμουν...


Πράγματι, ήταν το τρίτομο έργο που δεν είχα αρχίσει να διαβάζω! Ξεκίνησα λοιπόν με τον πρώτο τόμο, τον οποίο τελείωσα σε 2-3 μέρες, κυρίως απογεύματα και βράδια. Διαβάζεται εύκολα και ευχάριστα, περιέχει δε πολύ σημαντικές πληροφορίες και σχόλια, τα οποία διαβάζεις μεν σε 2-3 λεπτά, αλλά καθένα από αυτά απαιτεί ερευνητική και συγγραφική δουλειά αρκετών ωρών, ημερών ή εβδομάδων.

Τελικά διαπιστώνεις, άλλη μια φορά, ότι όλα αυτά που μάθαμε στο σχολείο και κυκλοφορούν σε διηγήσεις και ιστορικά ανέκδοτα, είναι από ανακριβή και διαστρεβλωμένα μέχρι ψευδή και κακόβουλα. Φυσικά, από μια στιγμή και μετά παύεις να εκπλήσσεσαι πλέον.

Ο πρώτος τόμος του βιβλίου που καλύπτει την ιουδαϊκή Ιστορία από τις αρχές (Γένεση) μέχρι την ελληνιστική εποχή (Μακκαβαίοι), αναφέρεται στις μισελληνικές αναφορές των δήθεν θρησκευτικών, αλλά στην πραγματικότητα μυθολογικών και ιστορικών βιβλίων του Ιουδαϊσμού. Κύριο αντικείμενο αυτών των «ιερών βιβλίων» που αποτελούν δήθεν το σχέδιο του θεού για τον κόσμο (όταν "κόσμος" ήταν η Ιουδαία) και έχουν γραφτεί, αντιγραφεί, διορθωθεί, αλλοιωθεί, τροποποιηθεί, προσαρμοστεί κ.ο.κ. ανάλογα με τις συνθήκες, τις ανάγκες και τις επιδιώξεις του ιουδαϊκού επαγγελματικού ιερατείου κάθε εποχής, είναι οι συγκρούσεις με το λαό των Φιλισταίων, οι οποίοι στη συλλογική μας μνήμη έχουν μείνει ως εχθρικοί, άπιστοι, αιμοβόροι και πολλά άλλα ακόμα.

Μάλιστα, το ήξερα από ετών αυτό, στα γερμανικά υπάρχει ο μειωτικός χαρακτηρισμός Philister για κάποιον, ο οποίος αντιπαθεί και δεν κατανοεί τις τέχνες και τους καλλιτέχνες, πιο συγκεκριμένα ο αμαθής μικροαστός. Αυτός ο χαρακτηρισμός πρέπει να πρωτοπαρουσιάστηκε γραπτός τον 16ο αιώνα, αλλά σίγουρα θα έχει εισαχθεί προφορικά ίσως και αιώνες πριν, στηριζόμενος στις εντυπώσεις που έπαιρναν οι πιστοί χριστιανοί από την ανάγνωση της Π.Δ.

Ενδιαφέρον είναι ότι, αυτοί οι Φιλισταίοι που συνήθως ονομάζονται στην Π.Δ. «αλλόφυλοι» και σε μια περίπτωση «Κρήτες», πρέπει να ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που προσπαθούν να μας πείσουν τα ιουδαϊκά βιβλία και υπονοεί η χρήση του όρου στο γερμανόφωνο χώρο.

Οι Φιλισταίοι ήταν κατά πάσα βεβαιότητα ελλαδικής (υστερομινωικής) προέλευσης, οι οποίοι στο πλαίσιο της αναζήτησης εύφορων εδαφών δημιουργούσαν αποικίες. Στη σημερινή Παλαιστίνη έφτασαν στο τέλος του 12ου αιώνα π.Χ., πριν από τους Ισραηλίτες, όταν άρχισε να μειώνεται η επιρροή των Αιγυπτίων σ' αυτή την περιοχή. Έφτασαν δε εκεί, είτε απ’ ευθείας από την Κρήτη, την Κύπρο, τη Ρόδο, την Αρκαδία και αλλού, είτε μέσω αποικιών τους στη Μικρά Ασία. Ο Ηρόδοτος έγραφε για προέλευση των Φιλισταίων από τη Λυδία και την Καρία, των οποίων οι κάτοικοι ήταν όμως αποδεδειγμένα κρητικής καταγωγής.


Αιχμάλωτοι Φιλισταίοι σε αιγυπτιακή απεικόνιση

Στην Παλαιστίνη (η οποία στα αραβικά λέγεται: Falastin, Filastin, Filistin) οι Φιλισταίοι δημιούργησαν μια συνομοσπονδία πέντε πόλεων, την Πεντάπολη ή Φιλισταία (Γάζα, Άζωτος, Ασκαλών, Ακκαρών, Γεθ). Εκεί έχουν βρεθεί κεραμικά καλλιτεχνήματα υστερομυκηναϊκής εποχής, τα οποία μοιάζουν με εκείνα της Ρόδου και της Κύπρου. Ο Φιλισταίοι ήταν έμπειροι θαλασσοπόροι με καράβια της μινωικής και μυκηναϊκής εποχής και έκτιζαν στις πόλεις τους ευρύχωρες κατοικίες και ανάκτορα. Θεοί τους ήταν οι ασιατικές παραλλαγές των ελληνικών θεών εκείνης της εποχής, με τον Δαγών στη θέση του κρητικού Δικταίου Δία και την Αστάρτη στη θέση της Αφροδίτης.

Γεγονός είναι ότι ποτέ, μέχρι το 722 π.Χ. που πέρασε όλος ο χώρος της Μέσης Ανατολής στον έλεγχο των Ασσυρίων, δεν κατάφεραν οι Ιουδαίοι, που είχαν την αμέριστη συμπαράσταση του εθνικού θεού τους (σταμάταγε την κίνηση του Ήλιου και της Σελήνης, σκότωνε τους άπιστους εχθρούς, βοηθούσε τους πιστούς κ.ο.κ.) να νικήσουν αποφασιστικά τους Φιλισταίους, να κατακτήσουν μια από τις πέντε πόλεις τους ή να βγουν μέχρι τη θάλασσα. Μάλιστα ο ιουδαϊκός θεός (Γιαχβέ) μιλάει με το στόμα του δήθεν προφήτη Ιεζεκιήλ και υπόσχεται στον «περιούσιο λαό» του ότι «εξολοθρεύσω Κρήτας και απολώ τους καταλοίπους τους κατοικούντας την παραλίαν…» (Ιεζεκιήλ 25.15,16) Προφανέστατα αγωνιούσαν να βγουν στη θάλασσα. Θεμιτό, δεν λέω, αλλά όχι να βάζουν το θεούλη να τους υπόσχεται αυτά που οι ίδιοι επιθυμούσαν!

Το έτος 587 π.Χ. το «Βασίλειο του Ιούδα» κυριεύτηκε από τον Βαβυλώνιο Ναβουχοδονόσορα Β' (Νεμπουκαντενέτσαρ, 605-582 π.Χ.), ο οποίος μετέφερε τα μέλη της ιουδαϊκής ηγετικής τάξης αιχμάλωτους στη Βαβυλώνα. Το 539 π.Χ. πέρασε ο χώρος της Παλαιστίνης στον έλεγχο των Περσών, το 332 των Μακεδόνων και το 63 π.Χ. γίνεται ρωμαϊκή επαρχία. Από το 638 μ.Χ. άρχισε ο εξαραβισμός της περιοχής, όταν το χαλιφάτο απέσπασε τα εδάφη της Παλαιστίνης από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Τα φιλισταϊκά τείχη ήταν απόρθητα, οι ίδιοι οι κάτοικοι γνώριζαν την επεξεργασία του σιδήρου στην πρώτη εποχή αξιοποίησής του, ενώ οι Ιουδαίοι και άλλοι γειτονικοί λαοί διέθεταν μόνο όπλα από ορείχαλκο. Παίρνοντας επίσης υπόψη τις πληροφορίες από την Π.Δ. ότι οι Φιλισταίοι είχαν σημαντικές επιδόσεις στο θαλάσσιο εμπόριο, κάτι που οδηγεί τους συγγραφείς των ιουδαϊκών κειμένων να ονειρεύονται ανάλογες δυνατότητες στο μέλλον, όταν θα παραμέριζαν αυτούς τους ενοχλητικούς και αποτελεσματικότερους γείτονες, δείχνει ότι κάθε άλλο παρά μειωμένης εφευρετικότητας και δημιουργικότητας λαός ήταν και ότι οι παλιές και σύγχρονες κακολογίες σε βάρος τους μόνο ως προϊόν φθόνου των Ιουδαίων εκείνης της εποχής μπορεί να εξηγηθεί.



Φιλισταϊκά κεραμικά
Εννοείται, δεν πρόκειται να μεταφέρω εδώ όλο τον πρώτο τόμο του έργου «Η Βίβλος και οι Έλληνες» του Μάριου Βερέττα, ο οποίος περιέχει λεπτομερείς αναφορές των ελληνικού ενδιαφέροντος εδαφίων. Συνιστώ την ανάγνωσή του για να μάθουμε όλοι πολλά και διάφορα περιστατικά, τα οποία γράφει ή διορθώνει και ξαναδιορθώνει η ίδια η Π.Δ., αλλά εμάς μας τα διδάσκουν στραβά.

Π.χ. μαθαίνουμε στο ελληνικό σχολείο στο μάθημα των θρησκευτικών ότι ο μετέπειτα μέγας βασιλιάς Δαυίδ σκότωσε σε μονομαχία, όταν ήταν ακόμα νεαρός, τον θηριώδη Φιλισταίο Γολιάθ κτλ. (Α' Σαμουήλ, 17.1). Ένα εντυπωσιακό μεν αλλά ασήμαντο στην ουσία του περιστατικό μονομαχίας ηρώων, όπως παρουσιάζεται με παραλλαγές σε πολλά επικά, ιστορικά και λογοτεχνικά κείμενα μέχρι των ημερών μας. Όμως, στο Β' Σαμουήλ 21.19 αναφέρεται ότι τον Γολιάθ σκότωσε ο Ελεανάν σε μια μάχη και στη συνέχεια (Α' Χρονικών 20.4,5) ότι ο Ελεανάν δεν σκότωσε τον Φιλαισταίο Γολιάθ αλλά τον αδελφό του! Διορθώσεις επί διορθώσεων του «θεϊκού σχεδίου»!

Άντε τώρα να εκτιμήσεις γλωσσολογικά στην Π.Δ., ποιο εδάφιο γράφτηκε πότε και ποιο αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη, δεδομένου ότι ο Δαυίδ δεν ήταν ανέκαθεν ήρωας των Ιουδαίων, αλλά κάποτε συγκρούστηκε σε εμφύλιο πόλεμο με τον Σαούλ, αφού για κάποιο διάστημα δούλεψε ως αγροφύλακας των Φιλισταίων και στη συνέχεια βρέθηκε στον φιλισταϊκό στρατό εναντίον των συμπατριωτών του. Μύλος ψευδολογιών και μαγειρέματος για να βγει στο τέλος ένα τελείως αναξιόπιστο συνονθύλευμα, το οποίο όμως το χριστιανικό ιερατείο έχει υιοθετήσει αυτούσιο με όλα τα ανθελληνικά εδάφιά του. Σιγά που θα τους έθιγε!





Προσθήκη: Ο θεός Δαγών των Φιλισταίων που αναφέρθηκε προηγουμένως έχει πιθανόν βαβυλωνιακή προέλευση, λατρευόταν όμως κυρίως στην περιοχή της σημερινής Συρίας. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι αποτελείται από συνένωση ανθρώπου και ψαριού, όπως φαίνεται στη διπλανή φωτογραφία, μια αρσενική γοργόνα δηλαδή. Οι Φιλισταίοι τον είχαν ως θαλάσσιο θεό, ενώ οι Βαβυλώνιοι ως ποτάμιο, αφού δύο ποτάμια οριοθετούν και χαρακτηρίζουν τη Μεσοποταμία.

Όμως θεότητα με ανάλογη σωματική κατασκευή είχαν και οι Έλληνες, τον Πρωτέα, ο οποίος κάποια εποχή θεωρείτο γιος του Ποσειδώνα, παρ’ ότι είναι παλαιότερος από το θεό της θάλασσας. Ο Πρωτέας προστάτευε τις φώκιες και άλλα θαλασσινά είδη (πιστεύω όλα) και παράλληλα ήταν και προφήτης - δύο σε ένα! Είναι προφανές ότι στην πορεία του χρόνου υπήρξαν ανταλλαγές και συγκρητισμοί μεταξύ Ανατολής (Βαβυλωνία, Περσία) και Δύσης (Ελλάδα, Μικρά Ασία).

Αυτό που έχει εδώ ενδιαφέρον είναι η ιστορία που διακινείται στην Ευρώπη ότι η παπική τιάρα με τις δύο κορυφές προέρχεται ουσιαστικά από τη Μέση Ανατολή. Οι εικόνες ενός ιερέα του Δαγών/Πρωτέα με την ψαρούκλα στο κεφάλι και του πάπα με την τιάρα δεν φαίνεται να διαφέρουν πάρα πολύ – με τη σημαντική διαφορά, βέβαια, ότι οι παλαιοί ιερείς θα μύριζαν ψαρίλα! Αλλά, άμα είσαι πιστός, πρέπει να υπομένεις πολλά…




(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)