30 January 2009

Βιβλία, βιβλία

Γράμμα από τη Νέα Υόρκη



Βιολογικώς μιλώντας, οι άνθρωποι είμαστε παράξενα όντα. Εξετάζοντας μόνον και μόνον το θέμα του ζευγαρώματος, ανακαλύπτουμε ότι είμαστε το μοναδικό είδος που πολύ συχνά κάνει την παράλογη για την εξέλιξη επιλογή να ζευγαρώνει χωρίς να αναπαράγεται. Είμαστε επίσης το μόνο ζώο στον πλανήτη που έχει την έμμονη ιδέα να αναλύει τον εαυτό του . Κι αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που έκανε τη Hannah Holmes, δημοσιογράφο για θέματα επιστήμης, να γράψει το βιβλίο «The Well - Dressed Ape» (Εκδόσεις «Random House»), στο οποίο εξερευνά τον εαυτό της και τον σύντροφο της σαν να ανακαλύπτει ένα νέο είδος.

Στο βιβλίο της η Holmes ασχολείται με τις ορμόνες και τον εγκέφαλο μας, με το πώς χρησιμοποιούμε τα εργαλεία, πώς βλέπουμε, μυρίζουμε και ακούμε, καθώς και με την πολύπλοκη σχέση μας με το φαγητό, μιας και είμαστε το μόνο ζώο που τρώει σε σημείο που να καταστρέφει την ίδια του την υγεία, συμπεριφορά απίστευτη για όλα τα άλλα άγρια ζώα. «Ο άνθρωπος σημαδεύει την περιοχή του με πόρτες και φράκτες , όμως εάν αισθανθεί απομονωμένος πέφτει σε κατάθλιψη», γράφει η συγγραφέας και συμπληρώνει ότι επίσης «θεωρεί τον εαυτό του πολύπλοκο, ευφυή και με κάθε τρόπο ανώτερο από τα αλλα ζώα». Είναι όμως έτσι πραγματικά;

Συγκρίνοντας και αντιπαραβάλλοντας τη βιολογία και τη συμπεριφορά των ανθρώπων με τα άλλα ζώα η Holmes δείχνει ότι η θέση μας ως ζώου ανάμεσα σε άλλα υπόκειται στις ίδιες εξελικτικές διαδικασίες. Κι όχι μόνον είμαστε ζώα, αλλά και σε ορισμένα σημαντικά θέματα, όπως είναι η όσφρηση και η όραση, είμαστε πολύ κατώτερα από τα άλλα ζώα.

Η Holmes τονίζει συνεχώς στο βιβλίο της ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε τόσο διαφορετικοί όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε, σε σχέση με τα άλλα ζώα. Για παράδειγμα, ένας εκπληκτικά μεγάλος αριθμός ειδών επικοινωνούν μεταξύ τους πολύ καλά, και μάλιστα οι σκύλοι διαθέτουν και αρκετά μεγάλο λεξιλόγιο. Επίσης η συγγραφέας μάς πληροφορεί ότι υπάρχουν κι άλλα όντα εκτός από τους ανθρώπους που λένε ψέματα. Οπως η αράχνη, για παράδειγμα , η οποία πηδάει πάνω στον ιστό της όταν απειλείται, για να στείλει ψεύτικο μήνυμα, ότι είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στην πραγματικότητα. Επίσης η συγγραφέας αναφέρει ότι ακόμη και ο χωρισμός είναι κάτι που βιώνουν ορισμένα είδη ζώων, όπως τα ζευγάρια των φλαμίγκο κι ένα 10 % των ζευγαριών των κύκνων.

Ταυτόχρονα η συγγραφέας αποκαλύπτει ότι ο Homo sapiens διαθέτει μερικά χαρακτηριστικά και συμπεριφορές που δεν τα έχει κανένα άλλο ζώο στη Γη. Το αισιόδοξο συμπέρασμα της Holmes είναι ότι «είμαστε το μόνο είδος που έχει την ικανότητα να σκέφτεται το αποτέλεσμα των πράξεών του, και μάλιστα να δρα ενάντια στο προσωπικό του συμφέρον, αν κι αυτό δεν συμβαίνει πάντα».

(ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΤΣΟΥ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 23/01/2009)