15 August 2008

Μηχανισμός Αντικυθήρων και...

κοινωνικά σημαντικές ημερομηνίες

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, που θεωρείται από πολλούς ως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής της αρχαιότητας, ήταν στην πραγματικότητα ένα περίπλοκο μηχανικό ημερολόγιο για τον προσδιορισμό της ημερομηνίας διεξαγωγής των αθλητικών αγώνων στην Ολυμπία, στη Νεμέα, στα Ίσθμια και αλλού, ενώ οι δημιουργοί του φαίνεται πως είχαν σχέση με τον Μαθηματικό Αρχιμήδη, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική μελέτη.

Ο μηχανισμός, ηλικίας 2.100 ετών, έχει προκαλέσει την περιέργεια ειδικών, από την ημέρα της ανακάλυψής του από Έλληνες σφουγγαράδες το 1901, στο ναυάγιο ρωμαϊκής γαλέρας. Οι ειδικοί εμφάνισαν πολυάριθμες θεωρίες, που ήθελαν το Μηχανισμό των Αντικυθήρων να είναι αστρονομική συσκευή, χωρίς ωστόσο να έχουν εξηγήσει τη λειτουργία του.




Το 2006, ειδικοί χρησιμοποιώντας τομογράφο ακτίνων Χ επιβεβαίωσαν τη θεωρία, εξασφαλίζοντας τρισδιάστατη απεικόνιση των τροχαλιών από τις 29 ταχύτητες που απέμειναν στη συσκευή, αλλά και των μικροσκοπικών γραμμάτων, που βρίσκονται χαραγμένα κάτω από τα εξαρτήματα. Η επιστημονική ομάδα διαπίστωσε ότι η συσκευή ήταν ικανή να υπολογίζει τα δίσεκτα έτη σε ετήσιο ημερολόγιο 365 ημερών, καθώς και το 19ετές ημερολόγιο των Βαβυλωνίων, αλλά και τρόπο καθορισμού των ηλιακών εκλείψεων, σε σεληνιακό κύκλο 223 μηνών.

Σε νέα επιστημονική μελέτη, που δημοσιεύεται στο αυριανό τεύχος της επιστημονικής επιθεώρησης «Nature», οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν τη λειτουργία συγκεκριμένου τροχού, που κατέγραφε τις ημερομηνίες διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας.
 


«Νιώσαμε πραγματική έκπληξη. Ο εντοπισμός των ημερομηνιών για τους αγώνες είναι εύκολη υπόθεση, που δεν μπορεί να απαιτεί περίπλοκη συσκευή. Η ανακάλυψη μας προκάλεσε μεγάλη έκπληξη. Οι αγώνες είχαν, όμως, τόσο μεγάλη πολιτιστική και κοινωνική σημασία, που δεν θα ήταν αδιανόητο να περιέχονται στις λειτουργίες του μηχανισμού», λέει ο επικεφαλής της έρευνας, Τόνι Φριθ.

Η συσκευή ήταν τόσο συμπαγής, που θα μπορούσε να χωρέσει σε μικρό κουτί, σε μέγεθος τόμου εγκυκλοπαίδειας. Η χρήση του, όμως, συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο σεναριολογίας. Ίσως να βοηθούσε τους πλουσίους να προβλέπουν τον καταλληλότερο χρόνο για τη διεξαγωγή γάμων ή ακόμη και πολεμικών επιχειρήσεων, εικάζει ο δρ Φριθ, που σπεύδει να τονίσει ότι δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία που να στηρίζουν οποιαδήποτε θεωρία για τη χρήση του μηχανισμού.
 


Η επιστημονική ομάδα μετέφερε γιγάντιο ειδικό μηχάνημα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, όπου φιλοξενείται ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Το μηχάνημα, με κωδική ονομασία «Μπλέιντ Ράνερ», αξιοποιείτο στην αεροναυπηγική για τον εντοπισμό μικροσκοπικών ραγισμάτων στις ατράκτους αεροσκαφών. Χάρη στο Μπλέιντ Ράνερ, η ομάδα ερευνητών διαπίστωσε ότι το ημερολόγιο των Βαβυλώνιων, όπως υπάρχει στο Μηχανισμό, περιέχει κορινθιακές ονομασίες μηνών. Αυτό οδήγησε την ομάδα να χρονολογήσει με ακρίβεια τη συσκευή, που κατασκευάσθηκε λίγες μόλις δεκαετίες μετά το θάνατο του Αρχιμήδη στις Συρακούσες της Σικελίας, το 212 πΧ. Αν ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων προήλθε πράγματι από τις Συρακούσες, δημιουργήθηκε από τη μαθηματική σχολή του Αρχιμήδη.